Ηνωμένες Πολιτείες Ευρώπης:Το σχέδιο οικονομικής και πολιτικής ένωσης μπαίνει στο τραπέζι της επόμενης Συνόδου Κορυφής

Λιγότερη εθνική κυριαρχία προκειμένου να επιτευχθεί ο μεγαλύτερος δυνατός βαθμός πολιτικής και θεσμικής ενοποίησης. Σε αυτή την ιδέα στηρίζεται το μυστικό σχέδιο σωτηρίας της Ευρώπης και του ευρώ, το οποίο επεξεργάζονται αυτό τον ...

καιρό οι ηγέτες των κυριότερων χωρών της ευρωζώνης μαζί με τους προέδρους του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και του Eurogroup. Το σχέδιο αποκαλύφθηκε προχθές από την κυριακάτικη «Ντι Βελτ» και θα παρουσιαστεί στη Σύνοδο Κορυφής της 28ης Ιουνίου, με στόχο τη λήψη οριστικών αποφάσεων μέχρι τα τέλη του χρόνου.

Το σχέδιο οδηγεί θεωρητικά σε ένα είδος Ηνωμένων Πολιτειών της Ευρώπης και αποτελείται από τέσσερα σημεία. Μεγαλύτερος έλεγχος των εθνικών προϋπολογισμών, δηλαδή δημοσιονομική ένωση. Ευρωπαϊκή εποπτεία των τραπεζών, δηλαδή τραπεζική ένωση. Κοινή φορολογική, αμυντική και εξωτερική πολιτική, δηλαδή πολιτική ένωση. Και μεταρρύθμιση των κοινωνικών συστημάτων, δηλαδή οικονομική ένωση.

ΤΑ ΕΥΡΩΟΜΟΛΟΓΑ. Η δημοσιονομική ένωση θεωρείται απαραίτητη προϋπόθεση για να δεχθεί η Καγκελάριος Μέρκελ τα ευρωομόλογα, δηλαδή την από κοινού ανάληψη της ευθύνης για τα χρέη. Εκπρόσωπος της γερμανικής κυβέρνησης επανέλαβε χθες ότι μια τέτοια απόφαση δεν θα ληφθεί πριν περάσουν αρκετά χρόνια, στο τέλος δηλαδή της πολιτικής ενοποίησης της Ευρώπης. Σε κάθε περίπτωση, τα ευρωομόλογα δεν συνδέονται κατ’ ανάγκη με το δεύτερο σημείο του ευρωπαϊκού σχεδίου, δηλαδή την τραπεζική ένωση. Σύμφωνα με τον διοικητή της ΕΚΤ Μάριο Ντράγκι, αυτό σημαίνει μια κεντρική εποπτεία των τραπεζών και τη δημιουργία ενός ευρωπαϊκού ταμείου για την εγγύηση των καταθέσεων και τη σωτηρία των τραπεζών. Ο Φρανσουά Ολάντ και ο Μάριο Μόντι βρίσκονται στην ίδια γραμμή. «Είμαστε υπέρ της τραπεζικής ένωσης», δήλωσε χθες ο γάλλος υπουργός Οικονομικών Πιερ Μοσκοβισί σε συνέντευξη Τύπου που έδωσε μαζί με τον επίτροπο Ολι Ρεν. Ωστόσο η Ανγκελα Μέρκελ εκφράζει και εδώ επιφυλάξεις, παρότι τελευταία οι αντιστάσεις της φαίνεται να κάμπτονται.

Η πολιτική ένωση δεν μπορεί να επιτευχθεί παρά με την ενίσχυση των εξουσιών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και της Κομισιόν. Προς αυτή την κατεύθυνση πιέζουν η Ανγκελα Μέρκελ και ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, που προτείνουν μάλιστα ο πρόεδρος της Επιτροπής να εκλέγεται με καθολική ψηφοφορία. Εδώ διστάζει όμως το Παρίσι. «Δεν είναι δυνατόν το Ευρωκοινοβούλιο να αποφασίζει σε ποια ηλικία θα συνταξιοδοτούνται οι Γάλλοι», σημειώνουν πηγές της γαλλικής Προεδρίας στη «Μοντ». Είναι φανερό λοιπόν ότι εδώ «κολλάει» και το τέταρτο σημείο του σχεδίου, δηλαδή η βαθιά μεταρρύθμιση των συστημάτων κοινωνικής ασφάλισης με σκοπό τη δημιουργία ενιαίου ευρωπαϊκού κοινωνικού κράτους. Γάλλοι αξιωματούχοι πάντως βεβαιώνουν ότι το όραμα του Φρανσουά Ολάντ για την Ευρώπη είναι πολύ πιο κοντά στο φεντεραλιστικό γερμανικό μοντέλο σε σχέση με τους γκολιστές προκατόχους του. «Πιστεύω πως ο Ολάντ είναι έτοιμος για μια μεγαλύτερη δημοσιονομική ενοποίηση», δήλωσε στο Ρόιτερ ανώτατος γάλλος αξιωματούχος. «Δεν είναι όμως εξίσου έτοιμη η λοιπή πολιτική τάξη, τόσο στα δεξιά όσο και στα αριστερά».

Με άλλα λόγια, το σχέδιο για τη σωτηρία του ευρώ είναι φιλόδοξο, αλλά προσκρούει σε πολλές αντιδράσεις. Τις επόμενες εβδομάδες, οι αντιπαραθέσεις αναμένεται να ενταθούν. Ο Μάριο Μόντι έχει καλέσει τη Μέρκελ, τον Ολάντ και τον ισπανό Πρωθυπουργό Μαριάνο Ραχόι στη Ρώμη στις 22 Ιουνίου, πέντε ημέρες μετά τις εκλογές στην Ελλάδα και τον δεύτερο γύρο των βουλευτικών εκλογών στη Γαλλία. Ο Χέρμαν βαν Ρόμπαϊ θα παρουσιάσει εκεί τις πρώτες σκέψεις του για την ενίσχυση της νομισματικής ένωσης μέσα από έναν «οδικό χάρτη» για τα επόμενα πέντε - δέκα χρόνια. Και όπως δήλωσε χθες στην Αγία Πετρούπολη, στη Σύνοδο Κορυφής θα παρουσιάσει μαζί με τους άλλους τρεις ευρωπαίους αξιωματούχους και τη μέθοδο εργασίας για την επίτευξη αυτού του στόχου.

ΤΟ ΔΙΛΗΜΜΑ. Για τους Γερμανούς, το ερώτημα είναι απλό. «Θέλουν οι εταίροι μας περισσότερη Ευρώπη ή απλώς περισσότερα γερμανικά χρήματα», τόνισε κυβερνητικός αξιωματούχος στο Βερολίνο. Η Γερμανία και άλλες ευρωπαϊκές χώρες ελπίζουν ότι αν παρουσιαστεί ένα αξιόπιστο σχέδιο με στόχο τη δημοσιονομική ένωση, οι κίνδυνοι περαιτέρω μετάδοσης της κρίσης – ακόμη και αν αποχωρήσει η Ελλάδα από την ευρωζώνη – θα περιοριστούν. Αυτό προϋποθέτει βέβαια να αποκατασταθεί και η εμπιστοσύνη των επενδυτών.

Σε κάθε περίπτωση, η ΕΚΤ θα παραμείνει για αρκετό καιρό ο μόνος θεσμός που έχει τη δυνατότητα να δρα γρήγορα για να αποτρέψει την καταστροφή. Οπως λέει ο Ερικ Νίλσεν, επικεφαλής οικονομολόγος της Unicredit, «η ευρωπαϊκή ηγεσία εργάζεται πυρετωδώς για τις αναγκαίες αλλαγές, ενώ η ΕΚΤ κρατά τον πυροσβεστήρα για την περίπτωση που κάτι πάει στρα