Λευκωσία, 11 Ιανουαρίου 2010
Γράφω για να σας ενημερώσω σχετικά με τις τελευταίες εξελίξεις στις διαπραγματεύσεις και να υποβάλω μια αποτίμηση των πρόσφατων προτάσεων που υποβλήθηκαν από την Τουρκική πλευρά.
Είναι καλά γνωστό ότι τα ξεχωριστά δημοψηφίσματα του Μαΐου του 2004 για την περιεκτική διευθέτηση του Κυπριακού προβλήματος ακολουθήθηκαν από αδιέξοδο τριών χρόνων. Αμέσως μετά την εκλογή μου στην Προεδρία, το Φεβρουάριο του 2008, ανέλαβα σειρά πρωτοβουλιών που οδήγησαν στην έναρξη των διακοινοτικών συνομιλιών, οι οποίες συνεχίζονται μέχρι σήμερα.
Όπως συμφωνήθηκε με το Γενικό Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών, αυτές οι διαπραγματεύσεις διεξάγονται στη βάση της αρχής της Κυπριακής ιδιοκτησίας, χωρίς αυστηρά χρονοδιαγράμματα και χωρίς οποιαδήποτε δυνατότητα μιας νέας επιδιαιτησίας. Είναι επίσης συμφωνημένο ότι οι διαπραγματεύσεις διεξάγονται υπό την αιγίδα των Ηνωμένων Εθνών, των οποίων ο ρόλος είναι υποβοηθητικός.
Η εν λόγω διαδικασία υιοθετήθηκε από σχετικά ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας. Αυτό έγινε ώστε να ... αποφευχθεί η επανάληψη των πικρών εμπειριών του παρελθόντος, όταν ξένοι ετοίμασαν το Σχέδιο Ανάν και επέβαλαν τη μεροληπτική επιδιαιτησία υπέρ της Τουρκίας και της Τουρκοκυπριακής πλευράς. Αυτό κατέληξε σε ένα άδικο και μη ισορροπημένο σχέδιο και μια μη λειτουργική και μη βιώσιμη διευθέτηση. Για αυτούς τους λόγους, εκείνο το σχέδιο απορρίφθηκε δικαίως από το 76% των Ελληνοκυπρίων.
Ήταν, επομένως απαραίτητο να επιφέρουμε τέτοιες ουσιώδεις βελτιώσεις στις διάφορες πτυχές του Κυπριακού προβλήματος που θα επέτρεπαν ώστε μια πιθανή συμφωνία να είναι αποδεχτή στους Ελληνοκυπρίους. Κατά τη διάρκεια της τρέχουσας διαπραγματευτικής διαδικασίας, η Ελληνοκυπριακή πλευρά έχει με συνέπεια επιμείνει σε αυτή την προσέγγιση.
Την ίδια στιγμή, η Ελληνοκυπριακή πλευρά, κατά την κατάθεση των θέσεών της στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, υπήρξε εξαιρετικά προσεκτική ώστε να αποφύγει να επηρεάσει την ευαίσθητη ισορροπία που δημιουργήθηκε όλα αυτά τα χρόνια στο πλαίσιο των Καλών Υπηρεσιών του Γενικού Γραμματέα. Πράγματι, οποιοσδήποτε ουδέτερος παρατηρητής θα μπορούσε με ευκολία να συμπεράνει ότι οι θέσεις μας σέβονται αυτή την ισορροπία, ειδικά θέματα όπως η εκπροσώπηση στους ομοσπονδιακούς θεσμούς, η λήψη αποφάσεων, κτλ, που αφορούν τη συμφωνημένη βάση/πλαίσιο της λύσης, δηλαδή, ένα κράτος με μία και μόνη κυριαρχία, μία και μόνη διεθνή προσωπικότητα, και μία και μόνη ιθαγένεια_ μια διζωνική, δικοινοτική ομοσπονδία, με πολιτική ισότητα όπως αυτή καθορίζεται στα σχετικά ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών.
Η Ελληνοκυπριακή πλευρά, προτείνοντας της εκ περιτροπής προεδρία με σταθμισμένη ψήφο, είχε την πρόθεση να ενδυναμώσει το θεσμό της Προεδρίας προς το συμφέρον και των δύο κοινοτήτων, ενώ θα διατηρούνται κάποια από τα στοιχεία που αποτελούσαν την πρόταση Ανάν για την εκτελεστική εξουσία. Υπενθυμίζεται ότι η πρόταση Ανάν για την εκτελεστική εξουσία καθόρισε την περίοδο εναλλαγής σε 4:2. Ενσωμάτωσε επίσης την αρχή της διασταυρωμένης ψήφου στην εκλογή της εκτελεστικής εξουσίας. Αυτά τα στοιχεία ήταν πλήρως ευδιάκριτα στην Ελληνοκυπριακή πρόταση, η οποία διατηρεί το σκεπτικό ότι το πολιτικό βάρος της Τουρκοκυπριακής κοινότητας στην εκλογή του Ελληνοκυπρίου Προέδρου/Αντιπροέδρου είναι ίσο με το πολιτικό βάρος των Ελληνοκυπρίων στην εκλογή του Τουρκοκύπριου Προέδρου/Αντιπροέδρου.
Είναι επομένως λυπηρό το γεγονός ότι οι Τουρκοκύπριοι δεν επέμειναν σε παρόμοια θέση. Πολλές από τις θέσεις τους αντικρούουν τόσο τη συμφωνημένη βάση, όσο και την ευαίσθητη ισορροπία που δημιουργήθηκε όλα αυτά τα χρόνια. Ως ένδειξη, και χωρίς αυτή να είναι εξαντλητική κατ’ ουδένα τρόπο, επιθυμώ να υπογραμμίσω μερικά παραδείγματα ως ακολούθως:
- Το Σχέδιο Ανάν προέβλεπε εκ περιτροπής προεδρία σε αναλογία 2:1, παρά το ότι η αναλογία πληθυσμού είναι 4:1. Οι Τουρκοκύπριοι επιμένουν σε αναλογία 3:2.
- Το Σχέδιο Ανάν προνοούσε αναλογία 6:3 στο Υπουργικό Συμβούλιο. Η Τουρκοκυπριακή πλευρά επιμένει σε αναλογία 7:5.
- Όσον αφορά τη λήψη αποφάσεων στο Υπουργικό Συμβούλιο, το Σχέδιο Ανάν προέβλεπε για τουλάχιστον μια ψήφο από κάθε κοινότητα. Η Τουρκοκυπριακή πλευρά απαιτεί ταυτόχρονη θετική ψήφο τόσο του Προέδρου όσο και του Αντιπροέδρου για να ληφθεί απόφαση.
- Το Σχέδιο Ανάν προνοούσε ειδικές πλειοψηφίες μόνο στη Γερουσία. Εντούτοις οι Τουρκοκύπριοι επιμένουν σε ειδικές πλειοψηφίες και στην Κάτω Βουλή.
- Το Σχέδιο Ανάν προέβλεπε ότι ο Διευθυντής και ο Υποδιευθυντής για 5-6 Ομοσπονδιακά Τμήματα δεν θα προέρχονται από την ίδια ομόσπονδη μονάδα και ότι οι αποφάσεις θα λαμβάνονται από κοινού. Η Τουρκοκυπριακή πλευρά απαιτεί αυτό να ισχύσει για όλα τα ομοσπονδιακά τμήματα, θεσμούς και διοικητικά όργανα.
- Το Σχέδιο Ανάν προέβλεπε ότι οι αποφάσεις για θέματα που αφορούν εξωτερικές σχέσεις εντός της σφαίρας των αρμοδιοτήτων των συνιστώντων κρατιδίων θα λαμβάνονταν μετά από διαβούλευση μαζί τους. Η θέση της Τουρκοκυπριακής πλευράς είναι ότι τέτοιες αποφάσεις θα λαμβάνονται σε συμφωνία μαζί τους.
- Το Σχέδιο Ανάν προνοούσε ότι οι ομόσπονδες μονάδες έχουν το δικαίωμα να συνάπτουν διεθνείς συμφωνίες σε εμπορικά και πολιτιστικά θέματα. Η Τουρκοκυπριακή πλευρά απαιτεί τέτοιο δικαίωμα για όλες τις αρμοδιότητες της των ομόσπονδων μονάδων, πράγμα το οποίο μεταξύ άλλων αντικρούει τη συμφωνημένη αρχή της μιας και μόνης διεθνούς προσωπικότητας.
- Το Σχέδιο Ανάν προέβλεπε ένα και μόνο FIR. Η Τουρκοκυπριακή πλευρά απαιτεί δύο FIRs.
- Το Σχέδιο Ανάν προέβλεπε ότι οποιαδήποτε προηγούμενη πράξη θα αναγνωριζόταν ως έγκυρη, νοουμένου ότι, μεταξύ άλλων, δεν είναι ασύμβατη με το διεθνές δίκαιο. Η Τουρκοκυπριακή πλευρά δεν το αποδέχεται.
Τα πιο πάνω παραδείγματα δείχνουν ότι η Τουρκοκυπριακή πλευρά υποστηρίζει θέσεις που αντιτίθενται στη συμφωνημένη βάση και τις ευαίσθητες ισορροπίες που έχουν διαμορφωθεί κατά τη διάρκεια δεκαετιών διαπραγματεύσεων. Δεν είναι δυνατό να αναμένεται από την Ελληνοκυπριακή πλευρά να αποδεχτεί θέσεις που ξεπερνούν τις ισορροπίες, στην πραγματικότητα σε τέτοιο βαθμό. Ακόμα και αν τις αποδεχόμασταν, είναι σίγουρο ότι αυτές θα απορρίπτονταν σε ένα νέο δημοψήφισμα, καταστροφικό για τις προοπτικές μιας αμοιβαία αποδεχτής διευθέτησης του Κυπριακού προβλήματος.
Ο επικείμενος εντατικοποιημένος γύρος των συνομιλιών που αρχίζει σήμερα είναι κρίσιμης σημασίας για το αποτέλεσμα ολόκληρης της προσπάθειας. Είναι προφανές ότι για να συνεχίσουμε σε ένα τελικό γύρο, θα πρέπει να υπάρξει τέτοια σύγκλιση που θα επέτρεπε την πραγματοποίηση του. Αυτό είναι επιπλέον απαραίτητο, εφόσον αποφασίσαμε ότι αυτή τη φορά δεν θα υπάρξει επιδιαιτησία, αλλά μια καθαρά Κυπριακής ιδιοκτησίας λύση.
Κλείνοντας, η Ελληνοκυπριακή πλευρά επιθυμεί να σας διαβεβαιώσει για την σταθερή δέσμευσή της στο στόχο της εξεύρεσης μιας περιεκτικής διευθέτησης βασισμένης στα ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας, τις αρχές και αξίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης καθώς και στο συμφωνημένο πλαίσιο για ένα και μόνο ομόσπονδο, διζωνικό, δικοινοτικό κράτος, με μια και μόνη κυριαρχία, μια και μόνη διεθνή προσωπικότητα, μια και μόνη ιθαγένεια και πολιτική ισότητα όπως καθορίζεται στα σχετικά ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας, που θα διασφαλίζει τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις ελευθερίες όλων των Κυπρίων.
Δημήτρης Χριστόφιας
Πρόεδρος της Δημοκρατίας
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου