Από τον Τέτση και τον Μόραλη στην Γκερέκου
Η Ελλάδα επιστρέφει στo 1960 και διαφημίζεται με «kalimera» και μουσική Μάνου Χατζιδάκι, σαν να μην άλλαξε τίποτε. Το brand name «Ελλάδα» μοιάζει πολύ παλιό
«Εφτά τραγούδια θα σου πω» τραγουδούν οι Κάννες το 1955 και το κοινό τους παρακολουθεί μαγνητισμένο μια ελληνίδα θεά: τη Μελίνα - «Στέλλα». Κακογιάννης, Τσαρούχης, Χατζιδάκις και Τσιτσάνης δίνουν το στίγμα μιας Αθήνας με μπόλικο φολκλόρ αλλά και με αλήθεια που ξαφνιάζει. Πέντε χρόνια αργότερα η σταρ πλέον Μελίνα ξεσηκώνει τα πλήθη με τα «Παιδιά του Πειραιά» του Μάνου Χατζιδάκι, τραγουδώντας με τη βραχνή φωνή της και χορεύοντας σαν πραγματικό αλάνι με τις πενιές του Ζαμπέτα. Και το τελευταίο χτύπημα: Ζorba the Greek από τον Μιχάλη Κακογιάννη με τη μουσική του Μίκη Θεοδωράκη που γίνεται γνωστή παγκοσμίως ως συρτάκι. Η Κρήτη όπου έχει γυριστεί η ταινία σημειώνεται στον τουριστικό χάρτη και οι πρώτες ελληνικές λέξεις αρχίζουν να προφέρονται με εξωτική χάρη: tzatziki, moussaka, ouzo, Αkropolis. Επιτέλους η Ελλάδα γίνεται μόδα. Και αρπάζει την ευκαιρία. Η ελληνική φιλοξενία διαφημίζεται ανά τον κόσμο ως εγχώρια εφεύρεση και στα rooms to let οι ξένοι μαθαίνουν να ψελλίζουν «Καλημέρα». Σχεδόν εξήντα χρόνια μετά, ως παρελθόντων ετών μετεξεταστέοι και ανεπίδεκτοι μαθήσεως, την ίδια λέξη καλούνται να μάθουν: Κalimera. Το νέο (!) σλόγκαν του Ελληνικού Οργανισμού Τουρισμού για το 2010 κάνει ήδη τον γύρο του κόσμου με ....
.... μουσική του Μάνου Χατζιδάκι που «επιστρατεύεται» για μία ακόμη φορά για το εθνικό συμφέρον.
Αν ήταν ασθενής θα μπορούσε να ρωτήσει τον γιατρό του πώς είναι δυνατόν αυτό το deja vu να έχει τέτοια διάρκεια και ποιες θα είναι οι επιπτώσεις της. Ο ελληνικός τουρισμός όμως είναι πρωτίστως ιδέα. Και στη συνέχεια βεβαίως άνθρωποι, ξενοδοχεία, πλοία, ενοικιαζόμενα δωμάτια, ταβέρνες, greek salad και souvlaki... Αλλά πάνω απ΄ όλα ο ελληνικός τουρισμός ήταν όλα αυτά τα χρόνια το δίπτυχο «ήλιος και θάλασσα». Και από κοντά τα αρχαία. (Η Μαρινέλλα άλλωστε το τραγούδησε εύστοχα με τους στίχους «Λίγο κρασί, λίγο θάλασσα και τ΄ αγόρι μου».)
Η πατρίδα
Το πακέτο ήταν ιδανικό και πούλησε πολύ και για πολλά χρόνια, αφού από τους 33.333 τουρίστες που πέρασαν τα σύνορα της χώρας το 1950, το 2000 είχαν φθάσει τα 11 εκατομμύρια. Αλλά τι ελπίδες μπορεί να έχει κανείς, ακόμη και αν είναι ο αισιόδοξος Ελληνας, ότι ο κόσμος δεν αλλάζει και ότι οι άνθρωποι θα έχουν πάντα τις ίδιες επιθυμίες και ανάγκες; Οι δηλώσεις της υφυπουργού Τουρισμού κυρίας Αντζελας Γκερέκου κατά την παρουσίαση της φετινής τουριστικής εκστρατείας υπήρξαν αποκαλυπτικές για το μέλλον του ελληνικού τουρισμού:
«Η λογική μας ήταν να χρησιμοποιήσουμε μια λέξηη οποία να συμπυκνώνει συμβολικά όλα εκείνα που “Είναι” η Ελλάδα αλλά και που “Είναι” ο Τουρισμός της:την αισιοδοξία της καινούργιας ημέρας, το καινούργιο ξεκίνημα,τον εγκάρδιο χαιρετισμό και το καλωσόρισμα, τη ζεστή φιλοξενία, την ευχάριστη διάθεση, την προσδοκία μιας αξέχαστης ταξιδιωτικής εμπειρίας, το φως του ήλιου, το καταπληκτικό μας κλίμα.Ολα αυτά “Είναι” η Ελλάδα!» Μαζί της, ανεπιφύλακτα. Διότι «Ολα πατρίδα μας, κι αυτά κι εκείνα!», όπως θα μπορούσε να προστεθεί.
Ετσι απλοϊκό όμως είναι το πρόσωπο της Ελλάδας σήμερα; Και για πόσο ακόμη θα πουλάνε ο ήλιος, η θάλασσα και η Ακρόπολη; Γιατί οι εποχές όπου οι αφίξεις διασήμων στην Υδρα και στη Μύκονο γίνονταν πρωτοσέλιδα έχουν περάσει, το ίδιο και οι δόξες του Φεστιβάλ Αθηνών. Σε αντίθεση με τη Σοφία Λόρεν, τη Μαρία Κάλλας, τον Ωνάση, ή την Τζάκι Κένεντι που συνέβαλαν στη δημιουργία του ελληνικού μύθου, οι περισσότεροι σήμερα σταρ του Χόλιγουντ ή τα μέλη του διεθνούς τζετ σετ προτιμούν να περνούν τις διακοπές τους ινκόγκνιτο.
Τα προϊόντα
Κalimera, Σούνιο είναι το μήνυμα που δίνουν οι φετινές αφίσες, Κalimera, Δελφοί, Κalimera, Ακρόπολη! Αυτή η τελευταία, καθώς ξεπροβάλλει μέσα στη νύχτα πίσω από την πισίνα ξενοδοχείου σαν ολόφωτο νησί που πλέει στο πέλαγος προκαλεί παραισθήσεις. Αλλά έτσι είναι η διαφήμιση: παραπλανητική. Να έρχεται ο τουρίστας για τον επίγειο παράδεισο και αντ΄ αυτού να βρίσκεται σε καμαρούλα μια σταλιά με θέα μια στάνη και τη θάλασσα στα δέκα χιλιόμετρα.
Το 2005 λέγαμε στους τουρίστες «Ζήσε τον μύθο σου στην Ελλάδα» με πολλή θάλασσα, γυμνά κορίτσια στον ήλιο και τους απαραίτητους αρχαίους κίονες. Εφέτος, χωρίς προϋπολογισμό διαθέσιμο και με διαφορετική νοοτροπία, επιστρέψαμε στην παράδοση.
Τα ελληνικά προϊόντα άλλωστε ουδέποτε έλειψαν από το τραπέζι. Η φέτα με ονομασία προέλευσης, ο Παρθενώνας, τα λιοντάρια της Δήλου, το καλό λάδι και οι ελιές Καλαμών, η αρχαία Ολυμπία, η Κνωσός, η ρετσίνα, οι λευκοντυμένες Κυκλάδες.
Η ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΣΗ της πολιτιστικής κληρονομιάς ως υλικό της τουριστικής διαφήμισης δεν είναι φυσικά καινούργια.Μία από τις πρώτες ενέργειες του Ελληνικού Οργανισμού Τουρισμού όταν ιδρύθηκε το 1929 ήταν η προκήρυξη (1931) διεθνούς καλλιτεχνικού διαγωνισμού για ένα σήμα που θα είχε παράσταση οπωσδήποτε αρχαιοελληνική.
Οι πρώτες τουριστικές αφίσες της εποχής αυτής είχαν θέμα τον Παρθενώνα και το Ποντικονήσι της Κέρκυρας.Τον επόμενο χρόνο όμως θα υπάρξουν και επτά καλλιτεχνικές φωτογραφίες της Ακρόπολης φωταγωγημένης,που θα αποσταλούν στο Παρίσι.Το 1938 η Ελλάς διαφημίζεται μέσα από μια υπερρεαλιστικής τεχνοτροπίας σύνθεση του Σ.Πολυχρονιάδη στην οποία ένας αρχαίος πρόγονος ιππεύει το ατίθασο άτι του.
Το 1947 καραβάκια πλέουν σε υπήνεμα λιμάνια στην αφίσα που υπογράφει ο Σπύρος Βασιλείου και η ιδέα επαναλαμβάνεται και τον επόμενο χρόνο,αυτή τη φορά από τον Παναγιώτη Τέτση.Το 1956 ένας αγνώριστος σε σχέση με το πρωτότυπο Απόλλωνας διαφημίζει την Ολυμπία διά χειρός Γ. Βακιρτζή ενώ τον ίδιο χρόνο ο Παναγιώτης Τέτσης ζωγραφίζει την Υδρα.Ολα τα σύμβολα στα οποία επενδύει ο τουρισμός εμφανίζονται στην αφίσα του Μ.Κατζουράκη το 1963.Εκτοτε ο αρχαίος ελληνικός πολιτισμός πουλάει σταθερά αλλά οι αδυναμίες του σε επίπεδο υποδομών λειτουργούν αρνητικά στον επισκέπτη.Τα αρχαία έδωσαν στον τουρισμό,αλλά δεν πήραν.
ENAΣ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΑΣ,ΕΝΑΣ ΓΡΑΦΙΣΤΑΣ ΚΑΙ ΕΝΑΣ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΟΣ ΜΙΛΟΥΝ ΓΙΑ ΤΟ BRAND NAME «ΕΛΛΑΔΑ»
Δεν φταίει η συνταγή, αλλά η υποδομή
Δημήτρης Φιλιππίδης,
καθηγητής Αρχιτεκτονικής
Θεωρώ ότι είναι παγίδα να σκέφτεται κανείς τι μπορούμε να πουλήσουμε γιατί αυτό που πιστεύω ότι έχει νόημα είναι ποιους θέλουμε να προσελκύσουμε.Μόνον όμως ως ευχή διατυπώνεται ως τώρα ο ποιοτικός τουρισμός.Γιατί από το ΄60 που άρχισε μαζικά ο τουρισμός και ερχόταν το συνάλλαγμα κανείς δεν ενδιαφερόταν για τίποτε άλλο.Τα πράγματα αντιμετωπίστηκαν περιστασιακά,δηλα- δή χωρίς ανταγωνιστικότητα.Η υπεραισιοδοξία κυριάρχησε για πολλά χρόνια και όταν είδαμε τις καταστροφές που είχαν γίνει,δεν μπορούσαμε πια να τις αναστρέψουμε.Βεβαίως έχουν γίνει και θετικά πράγματα σε αυτό το διάστημα,όπως η αναγνώριση των ιστορικών κέντρων,των παραδοσιακών οικισμών και των μνημείων αλλά και βελτιώσεις στις παρεχόμενες υπηρεσίες.Ομως δεν ήταν αρκετά.
Με τις δυνατότητες που είχαμε πάντως κάναμε αυτό που έπρεπε: να κινηθούμε ανάμεσα σε Ζορμπά,συρτάκι,τζατζίκι,θά- λασσα και καμάκι από τη μία μεριά και από την άλλη στην υψηλή κουλτούρα,που υποχρεωτικά για έναν ξένο στην Ελλάδα είναι τα αρχαία.Πιστεύω λοιπόν ότι θα πρέπει να συνεχίσουμε να πουλάμε αυτό το μοντέλο αλλά το θέμα είναι να μην το πουλάμε μόνον του,γιατί ξεροσφύρι στέκεται στον λαιμό...Δεν έχω τίποτε εναντίον του Ζομπά αλλά όχι να εκχυδαΐσω τον Ζορμπά... Δεν φταίει δηλαδή η συνταγή αλλά η υποδομή,που δεν βελτιώθηκε.
Αναστήθηκε ό,τι ήταν σε νάρκη
Φρέντυ Κάραμποτ,
γραφίστας
Τα θέματα για τις αφίσες μάς δίνονταναπό τον ΕΟΤ αλλά μεγάλες διαφορές δεν υπήρχαν.O ήλιος,η θάλασσα και τα αρχαία ήταν πάντα το ζητούμενο,ασχέτως αν άλλοτε επενδύαμε στη Μύκονο,άλλοτε στην Υδρα.
Υπήρχε μάλιστα και ένα ξεκάθαρο σλόγκαν: «Ελλάδα,365 μέρες ήλιου»! Το πακέτο πουλούσε πολύ και τότε αναστήθηκε ό,τι ήταν σε νάρκη.Εμείς οι γραφίστες βέβαια είχαμε απλώς αναλάβει να κάνουμε τη σωστή προβολή ώστε να έρθουν όσο το δυνατόν περισσότεροι τουρίστες.Και ήρθαν όλοι.Αλλά δεν ήταν δική μας ευθύνη η επιλογή τους ούτε η γενικότερη τουριστική πολιτική...Σήμερα αν μου ζητούσαν να ξανακάνω ένα έργο θα ήμουν απολύτως αρνητικός. Απαισιόδοξος είμαι και όσον αφορά τις αρχαιότητες.Με την παρούσα πνευματική κατάσταση όλης της υφηλίου είναι μειονότητες αυτοί που ενδιαφέρονται για τον ελληνικό κλασικό πολιτισμό.
Ο ήλιος λάμπει και αλλού
Δημήτρης Παντερμαλής,
καθηγητής Αρχαιολογίας,πρόεδρος του Μουσείου Ακρόπολης
Πιστεύω ότι πρέπει να αποφασίσουμε αν είμαστε ή όχι τουριστική χώρα.Γιατί δεν μπορούμε να έχουμε βρώμικες ακτές,ρύπανση του περιβάλλοντος και ξενοδοχεία χαμηλού επιπέδου,δεν μπορούμε να αντιμετωπίζουμε τους ξένους στρυφνά και να θεωρούμε ότι επενδύουμε στον τουρισμό.Οταν μετά μανίας μεγιστοποιείται το κέρδος,μόνον καταστροφή προκύπτει για τη χώρα.Χρειάζεται συνέπεια και καθαρή σχέση με τον τουρίστα για να κερδίσουμε τον σεβασμό του και την εμπιστοσύνη του.
Επιπλέον πρέπει να ανανεώνεσαι διαρκώς και να βλέπεις τι κάνουν οι έξυπνες μεγάλες οικονομίες.Γιατί υπάρχουν και ανταγωνιστικές οικονομίες που είναι δίπλα μας.Ο ήλιος λάμπει και αλλού,δεν λάμπει μόνο στην Ελλάδα.Θεωρώ λοιπόν ότι η μεγαλύτερη διαφήμιση είναι η βελτίωσή μας και η οικονομική κρίση είναι η καλύτερη ευκαιρία για να ξαναδούμε σοβαρά τα πράγματα.Ολα είναι προς επανεξέταση.Η μουσειακή πολιτική για παράδειγμα.Το Μουσείο Ακρόπολης έχει ενσυνειδήτως χαμηλό εισιτήριο και την εντιμότητά του την έχει αναγνωρίσει το κοινό.
Αρχαίοι τουρίστες στην αγορά
Αν ο σύγχρονος τουρισμός νομίζει ότι ανακάλυψε την πυρίτιδα γελιέται.Γιατί ήδη από τον 3ο π.Χ.αιώνα ένα τουριστικό γραφείο με υπαλλήλους,οδηγούς των επισκεπτών λειτουργούσε στην Αθήνα.Το γραφείο διέθετε «ξενοδοχεία»,ειδικούς ξενώνες δηλαδή,με καθαρές κλίνες σε τεράστιους θαλάμους και με υπηρετικό προσωπικό.Γραπτοί οδηγοί εξάλλου για κάθε περιοχή ήταν διαθέσιμοι στους ξένους.Για τους πλουσιότερους,όπως και σήμερα,οι ανέσεις ήταν μεγάλες αλλά και η τιμή του «πακέτου» ιδιαίτερα ακριβή.Μάλιστα το ποσόν ρυθμιζόταν από την αρχή,ακριβώς όπως γίνεται τώρα.Κι όταν εγκατέλειπαν την πόλη έπαιρναν μαζί τους ένα δώρο,ένα μικρό έργο τέχνης με την επιγραφή: «Οσοι δεν γνωρίσατε τον τόπο μας,ελάτε να τον επισκεφθείτε,θα γοητευθείτε».Από ποια πόλη ήταν οι περισσότεροι επισκέπτες εκείνη την εποχή; Μα φυσικά από τη Ρώμη!
Τα περιηγητικά γραφεία της αρχαιότητας αναλάμβαναν και τον θεραπευτικό τουρισμό,τις επισκέψεις δηλαδή στα μεγάλα Ασκληπιεία,κάτι πολύ συνηθισμένο στην αρχαιότητα.
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου