Το χρονικό ενός προαναγγελθέντος ναυαγίου και οι πρωταγωνιστές του
Το καλοκαίρι του 2009, ο δημοσιονομικός εκτροχιασμός της ελληνικής οικονομίας ήταν προφανής και -ας μην κρυβόμαστε πίσω από το δάχτυλό μας- γνωστός σε όλους τους πολιτικούς αρχηγούς. Δέκα μήνες αργότερα, η χώρα ετέθη υπό την κηδεμονία της τρόικας. Η πορεία αυτή, δύσκολα αναστρέψιμη, όχι όμως νομοτελειακή. Τέτοια έγινε ως αποτέλεσμα πολιτικών αποφάσεων και εσφαλμένων εκτιμήσεων που δεν περιορίζονται στο συγκεκριμένο διάστημα και έχουν την αφετηρία τους πολύ νωρίτερα.
Από την ένταξή της στην ΟΝΕ, το 2001, η ελληνική οικονομία εμφάνιζε .............
...................
διαχρονικά τεράστιο δημόσιο χρέος και συνεχώς διευρυνόμενο εμπορικό έλλειμμα. Χάρις στο ευρώ, όμως, είχε πρόσβαση σε φθηνό δανεισμό, ενώ ευτύχησε να την συμπαρασύρει η πιο μακροχρόνια μεταπολεμική περίοδος παγκόσμιας οικονομικής ευφορίας (2002 - 2007). Το καταλυτικό γεγονός που ανέτρεψε άρδην το τοπίο ήταν η κατάρρευση της LehmaBrothers, στις 15 Σεπτεμβρίου 2008: βύθισε όλο τον κόσμο στην ύφεση και κατέστησε τον δανεισμό πανάκριβο και δυσεύρετο.
Δεκατέσσερις μήνες νωρίτερα, η ελληνική οικονομία είχε βγει από την κοινοτική επιτήρηση, μειώνοντας το έλλειμμα από το 7,2% (2004) στο 2,6% (2006). Μόνο το 14% από αυτό, όμως, ήταν καθαρή δημοσιονομική προσπάθεια, ένα 2,5% οφειλόταν στη λογιστική διόγκωση των αποθεματικών των ταμείων. Ανακοινώνοντας επίσημα την άρση της επιτήρησης στις 5 Ιουνίου 2007, ο επίτροπος Αλμούνια είπε ότι η «διόρθωση επιτεύχθηκε και χάρις σε ορισμένα προσωρινά μέτρα, καθώς και στην ευνοϊκή οικονομική συγκυρία...». Η Κομισιόν περίμενε από την Αθήνα μεταρρυθμίσεις.
Η μεταρρυθμιστική ορμή της κυβέρνησης Καραμανλή είχε, όμως, ήδη εξαντληθεί, όπως παραδέχθηκε στο βιβλίο του ο Γ. Αλογοσκούφης. Η προεκλογική χρονιά εκτόξευσε τις δαπάνες. Τον Αύγουστο του 2007, ο πρωθυπουργός προκήρυξε εκλογές ζητώντας νέα εντολή για τον προϋπολογισμό του 2008, τον οποίο χαρακτήρισε κρίσιμο για τη δημοσιονομική σταθεροποίηση. Η κυβέρνησή του, όμως, βάλτωσε πολύ γρήγορα στην κακή προετοιμασία μέτρων που θα αυγάτιζαν τα έσοδα, όπως εξίσωση της φορολογίας στο πετρέλαιο θέρμανσης και κίνησης και το ΕΤΑΚ. Για να ισορροπήσει την κατάσταση, ο Γ. Αλογοσκούφης θέλησε να αυξήσει τον ΦΠΑ, ωστόσο, ο κ. Καραμανλής είχε δεσμευθεί προεκλογικά αντίθετα.
Με ισχνή πλειοψηφία 152 εδρών, στην κοινοβουλευτική ομάδα δεν άργησαν να εκδηλωθούν διαφοροποιήσεις. Η όποια αποφασιστικότητα της κυβέρνησης εξανεμίστηκε όταν η ήπια -και ανεπαρκής- ασφαλιστική μεταρρύθμιση Πετραλιά έβγαλε 100.000 ανθρώπους στους δρόμους, με τα κόμματα της αντιπολίτευσης να πλειοδοτούν σε εξαλλοσύνες.
Σύμφωνα πάντως με κορυφαίο υπουργό της Ν. Δ., υπήρξε ακόμα ένας λόγος που έκανε τον πρωθυπουργό να επιλέξει τότε την ήπια προσαρμογή. Με το ΠΑΣΟΚ βαθύτατα τραυματισμένο από τη μάχη της διαδοχής, ήταν ορατή η προοπτική για μια τρίτη εκλογική νίκη, αν η κυβέρνηση κατάφερνε να γεφυρώσει ανώδυνα τον χρόνο ώς τις προεδρικές εκλογές του 2010.
Εκτός Ελλάδος, όμως, η κρίση έπαιρνε όλο και μεγαλύτερες διαστάσεις. Από τον Ιανουάριο του 2008 η αμερικανική οικονομία βυθίστηκε σε ύφεση. Κι ενώ οι επιδόσεις της ελληνικής οικονομίας επιδεινώνονται, στις Βρυξέλλες υπάρχει αμφισβήτηση των στοιχείων του 2007. Η προοπτική να βρεθεί και πάλι σε επιτήρηση η Ελλάδα ήταν ορατή και εφιαλτική για την αξιοπιστία της κυβέρνησης. Ο Γ. Αλογοσκούφης εισηγείται ένα πακέτο δραστικών λύσεων, από τις οποίες ο κ. Καραμανλής αποδέχεται τα τεκμήρια και την κατάργηση του αφορολόγητου για ελεύθερους επαγγελματίες.
Η LehmaBrothers
Η κατάρρευση της LehmaBrothers βρίσκει την κυβέρνηση Καραμανλή βυθισμένη στη λάσπη της Βιστωνίδας. Περιέργως στο Μαξίμου η κρίση καλλιεργεί ελπίδες. Oτι πολίτες θα συσπειρωθούν γύρω από τον ηγέτη και όταν αυτό δεν συμβαίνει -λόγω Βατοπεδίου και απώλειας του ηθικού πλεονεκτήματος- ότι η κρίση θα επιτρέψει τη χαλάρωση του Συμφώνου Σταθερότητας και στην κυβέρνηση να αλλάξει την περιοριστική πολιτική και να ανατρέψει το οικονομικό κλίμα στη χώρα, μια ελπίδα που αμυδρά διατηρείται ζωντανή ώς τον Μάρτη του 2009.
Η Ν. Δ. περνάει δεύτερη στη δημοσκοπήσεις. Σκάνδαλα και φορολογικά μέτρα βαραίνουν την κυβέρνηση. Τον Οκτώβρη του 2008, ο κ. Καραμανλής ζητεί από τον Αλογοσκούφη να τα πάρει πίσω. Εκείνος το αρνείται. Το κλίμα ανάμεσά τους έχει ψυχρανθεί. Και ο πολιτικός σχεδιασμός όμως έχει αλλάξει, αυτό που αναζητεί ο πρωθυπουργός είναι ένα παράθυρο ευκαιρίας για εκλογές, ώστε να ανακόψει την πτώση του.
Του Παναγη Γαλιατσατου
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου