Το ορθό μάθημα από την Ισλανδία

του Πασχου Μανδραβελη

Ενα μεταφραστικό λάθος κατά την ακρόαση της εκπομπής του αμερικανικού National Public Radio (13/4/2012) με οδήγησε σε μπέρδεμα μεταξύ της ισλανδικής και της νορβηγικής κορώνας. 

Συγκεκριμένα, η Ισλανδή που έδωσε συνέντευξη για μηδενική αξία της ...

ισλανδικής κορώνας (και μετέφερα στο άρθρο με τίτλο «Το άλλο μάθημα από την Ισλανδία» 27/5/2012), ζει σε ένα νορβηγικό νησί, βορείως της Ισλανδίας, όπου δέχονται όλα τα νομίσματα πλην του ισλανδικού. Εκεί, σύμφωνα με την ίδια, «δεν μπορείς να αγοράσεις τίποτε με το ισλανδικό νόμισμα γιατί είναι εντελώς άχρηστο». Συνεπώς, ήταν η ισοτιμία της νορβηγικής κορώνας με την ισλανδική κορώνα που εμφάνιζε τα τέσσερα μηδενικά 0,000.

Εντός της Ισλανδίας, οι συναλλαγές γίνονται με το τοπικό νόμισμα, αλλά υποτιμημένο. Οπως αναφέρει στην ίδια εκπομπή ένας κάτοικός της ονόματι Μπόλντεν Χέντερσον: «Η οικονομία της χώρας μου χρεοκόπησε το 2008 και πολλοί άνθρωποι που είχαν ισλανδικές κορώνες ήθελαν να τις μετατρέψουν σε ασφαλέστερο νόμισμα». Επομένως δημιουργήθηκε πανικός. Ολοι ήθελαν να μετατρέψουν τα λεφτά τους σε ξένο νόμισμα και η ισλανδική κορώνα άρχισε να υποτιμάται ραγδαία. «Η κυβέρνηση αποφάσισε να το σταματήσει. Εθεσε περιορισμούς στην εξαγωγή συναλλάγματος... Επιπλέον τώρα σχεδόν κανείς εκτός Ισλανδίας δεν θέλει να συναλλάσσεται με το ισλανδικό νόμισμα».

Παρά τα μέτρα της κυβέρνησης, η ισλανδική κορώνα εντός της χώρας έχασε το μισό της αξίας της. «Αν πάτε σε κάποιο μαγαζί της Ισλανδίας», λέει ο Χέντενσον, «και θέλετε να αγοράσετε κάτι που είναι εισαγωγής π.χ. οδοντόκρεμα, πορτοκάλια, όλα είναι πανάκριβα». Και το πρόβλημα των πολιτών είναι ότι όλα σχεδόν είναι εισαγόμενα: «Κατά συνέπεια, είχαμε τεράστια μείωση του εισοδήματός μας. Οι μισθοί μας έμειναν σταθεροί, αλλά δεν μπορούμε να αγοράσουμε όσα αγοράζαμε». Το πρόβλημα της Ισλανδίας είναι ότι χρεοκόπησαν οι τράπεζες και όχι το κράτος. Σε αντίθεση, όμως, με την Ιρλανδία οι Ισλανδοί με δημοψήφισμα αρνήθηκαν να αναλάβουν οι φορολογούμενοι το βάρος απερίσκεπτων αποφάσεων των τραπεζιτών· οι τρεις τράπεζες είχαν ενεργητικό 1.000% του ΑΕΠ της χώρας.

Παρ’ όλα αυτά όμως, η Ισλανδία μπήκε σε πρόγραμμα του ΔΝΤ και εφάρμοσε το δικό της Μνημόνιο. Οπως αναφέρει, ο «δικός μας» Πολ Τόμσεν (ανέλαβε και την Ισλανδία): «Οταν, τον Οκτώβριο του 2008, ταξίδεψα στο Ρέκιαβικ για να προσφέρω τη βοήθεια του ΔΝΤ... η αίσθηση του φόβου και του σοκ ήταν μεγάλη. Λίγες χώρες είχαν την εμπειρία τέτοιας οικονομικής καταστροφής».

Το ΔΝΤ σχεδίασε μαζί με την ισλανδική κυβέρνηση ένα «περίεργο» πρόγραμμα για τη σωτηρία της οικονομίας. Αύξησαν τις δημόσιες δαπάνες: το έλλειμμα της Ισλανδίας το 2008 ήταν μόλις 0,5% του ΑΕΠ και έφτασε στο 8,5% το 2009. Τρία χρόνια (και 2,1 δισ. δολάρια δανείων από το ΔΝΤ), μετά η κυβέρνηση ανακοίνωσε στις 26/8/2011 την 6η και τελευταία δόση του δανείου και την ολοκλήρωση του προγράμματος: «Τα σταθεροποιητικά προγράμματα που σχεδίασε η ισλανδική κυβέρνηση σε συνεργασία με το ΔΝΤ ολοκληρώθηκαν». Σε επιστολή που έστειλε, τότε, προς την κ. Λαγκάρντ η πρωθυπουργός της χώρας (μαζί με όλο το οικονομικό επιτελείο) αναφέρουν ότι συνεχίζουν την προσπάθεια μείωσης του δημοσίου χρέος στο 80% του ΑΕΠ μέχρι το 2016 με τη δημιουργία πρωτογενούς πλεονάσματος.