Η Ευρώπη φλέγεται. Αλλά κάποιοι μύθοι αντιστέκονται ακόμη.

Τα γεγονότα παίρνουν μορφή καταιγίδας. 

Η Ισπανία δανείζεται πια με τα επιτόκια που δανειζόταν η Ελλάδα τον Απρίλιο του 2010 – πριν ο Παπανδρέου ταξιδέψει στο Καστελλόριζο. 

Η Ιταλία, επίσης. Η διαφορά των επιτοκίων δανεισμού της Γαλλίας από εκείνα της Γερμανίας έφθασε σε επίπεδα ρεκόρ. Ακόμη και τα 

ομόλογα χωρών οι οποίες ώς πρόσφατα μας κουνούσαν το δάχτυλο, όπως η Αυστρία και η Ολλανδία, εγκαταλείπονται από τις αγορές. Η αγορά ομολόγων της ευρωζώνης καταρρέει.

Η Ευρώπη φλέγεται. Αλλά κάποιοι μύθοι αντιστέκονται ακόμη.

Ο ένας μύθος, δημοφιλής πάντα στο Βερολίνο, επιμένει πως οι αιτίες της κρίσης είναι τοπικές, όχι συστημικές. Πως η κρίση χρέους στην ευρωζώνη είναι η εκ Θεού τιμωρία για μια αμαρτία του Νότου. «Κάποιοι ζούσαν πάνω από τις δυνάμεις τους, ξόδευαν περισσότερα απ’ όσα παρήγαγαν, δανείζονταν περισσότερα απ’ όσα μπορούσαν να ξεπληρώσουν και τώρα υπάρχει μόνον ένας δρόμος επιστροφής των αμαρτωλών στον παράδεισο: αυστηρή λιτότητα, έμπρακτη μεταμέλεια ώστε να ανακτηθεί η εμπιστοσύνη των αγορών». 

Αλλά η Ισπανία ήταν πολύ πιο ενάρετη δημοσιονομικά από τη Γερμανία. Στα χρόνια 2000-2007, από το ευρώ ώς την κρίση, η Ισπανία είχε πλεόνασμα 0,3% ενώ, στα ίδια χρόνια, η Γερμανία εμφάνιζε έλλειμμα (-2,2%). Επιπλέον, η κατανάλωση αντιπροσώπευε μικρότερο ποσοστό του ΑΕΠ στην Ισπανία από ό,τι στη Γερμανία (62,4% έναντι 67,4%) και οι επενδύσεις κεφαλαίου ήταν μεγαλύτερες στην Ισπανία απ’ ό,τι στη Γερμανία (23% έναντι 16,2%). 

Γιατί, λοιπόν, οι αγορές τιμωρούν την ενάρετη Ισπανία και επιβραβεύουν την άσωτη Γερμανία; Εξήγηση υπάρχει. Αλλά δεν έχει καμιά σχέση με το παραμύθι περί άσωτων αμαρτωλών του Νότου.

Ο δεύτερος μύθος που από τα γερμανικά ταμπλόιντ πέρασε και στις στήλες σοβαρών γαλλικών εφημερίδων είναι πως στη ρίζα του προβλήματος βρίσκεται μια πολιτιστική διαφορά, πως εμείς οι Ελληνες δεν είμαστε αρκετά Ευρωπαίοι, κακώς μας έβαλαν στην παρέα τους και καλό θα ήταν να μας ξεφορτωθούν. Γιατί είμαστε απείθαρχοι, τεμπέληδες και ζούμε εις βάρος του κράτους, όχι από τον ιδρώτα μας. Αλλά έχει ενδιαφέρον να ρίξει κανείς μια ματιά στα στοιχεία του ΟΟΣΑ (επεξεργασμένα από τον Κας Μανσόρι). 

Ο μέσος Ελληνας, λοιπόν, εργάζεται 2.100 ώρες τον χρόνο (έναντι 1.500 του μέσου Γάλλου και 1.400 του μέσου Γερμανού), η παραγωγικότητα της εργασίας στην Ελλάδα αυξήθηκε, στα χρόνια του ευρώ, κατά 2,4% (έναντι 0,9% στη Γαλλία και 1% στη Γερμανία) και όσο για το κράτος, η κατά κεφαλήν κοινωνική δαπάνη στην Ελλάδα είναι μόλις 9.000 ευρώ (έναντι 13.000 ευρώ στη Γερμανία και 14.000 ευρώ στη Γαλλία).

Ο τρίτος μύθος που αντέχει στη διάψευσή του από τα γεγονότα είναι πως η λιτότητα, όλο και περισσότερη λιτότητα (ο πιθανός νικητής των αυριανών ισπανικών εκλογών Ραχόι υπόσχεται να κόψει άλλα 30 δισ. ευρώ για να εξευμενίσει τις αγορές ομολόγων), είναι η μόνη οδός προς τη σωτηρία. Ο μόνος τρόπος να αντιμετωπίσει η Ευρώπη την κρίση. Αλλά αν η λιτότητα ήταν η λύση, το πρόβλημα τώρα θα έπρεπε να έχει λυθεί, η Ισπανία θα έπρεπε να μην κινδυνεύει. Ασε που η Ιρλανδία (που εφαρμόζει λιτότητα από τα τέλη του 2008) δεν θα έπρεπε ποτέ να προσφύγει στην τρόικα.

Οι μύθοι είναι «ξεροκέφαλοι». Αλλά η πραγματικότητα τους ξεπερνά. Και πλησιάζει η στιγμή που οι ευρωπαϊκές ηγεσίες θα πρέπει να αποφασίσουν: ή η ζώνη του ευρώ θα αποκτήσει μια ενιαία οικονομική διακυβέρνηση και μια πραγματική κεντρική τράπεζα, δανειστή τελευταίας καταφυγής για όλα της τα κράτη - μέλη, ή θα την κατασπαράξουν οι αγορές και θα τη διαλύσουν εις τα εξ ων συνετέθη. Οσο δεν απαντούν στο δίλημμα αυτό, η κρίση θα απλώνεται και θα βαθαίνει, τα βάρη της θα κατανέμονται άδικα μεταξύ Βορρά και Νότου και τα μέτρα λιτότητας – αναπόφευκτα στην περίπτωσή μας – θα πέφτουν στο ίδιο εκείνο, κατά Βενιζέλον, πηγάδι ύφεσης. Δίχως πάτο.

Η μυθολογία της κρίσης / / Του Παύλου Τσίμα / / στα ΝΕΑ