Η τελευταία συνέντευξη του Παύλου Μπακογιάννη

 Ο Παύλος Μπακογιάννης οραματίζεται το μέλλον της Δημοκρατίας αλλά η αναχρονιστική "17 Νοέμβρη" του έκλεισε το στόμα!
Ακολουθεί η τελευταία συνέντευξη του δολοφονηθέντος πολιτικού στον Στάθη Χαϊκάλη :

Ο <<ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΣ>> θα αποφύγει την ενοχλητική ,πλέον, για την μνήμη των νεκρών κενολόγα και 

πομπώδη νεκρολογία .Πολύ περισσότερο που ο Π. Μπακογιάννης είχε άποψη ,λόγο ,προϊστορία .Είχε την ατυχία να είναι το πιο αξιοποιήσιμο <<σύμβολο>> για την εμπλοκή <<της δεξιάς και του γνωστού Κ. Μητσοτάκη>> στο σκάνδαλο Κοσκωτά .

Είχε, ακόμα χειρότερα ,την ατυχία να σέρνεται η κατηγορία εναντίον του, χωρίς η Δικαιοσύνη να μας επιβεβαιώσει ή όχι το σκληρό επιχείρημά του, ότι τον έδιωξε ο μεγαλοαπατεώνας <<πολύ νωρίς>> .Κρίμα γιατί είναι αμφίβολο αν οι πομπώδεις επικήδειοι θα <<σβήσουν>> ολοκληρωτικά την <<καταδίκη>> που του επιδόθηκε με τις σφαίρες. Χωρίς δυνατότητα <<απολογίας>> …Η πικρή μοίρα των συμβόλων…

ΑΝ ΕΙΝΑΙ νωρίς να κριθεί η πολιτική προσφορά του Π. Μπακογιάννη ,έχει προ πολλού ζυγιστεί το βάρος του στο χώρο των Μέσων Μαζικής Επικοινωνίας ,αλλά και της πολιτικής επιστήμης. Ελάχιστο χρέος στον <<Οικονομικό Ταχυδρόμο>> να δημοσιεύσει συνέντευξη που μας έχει δώσει για τον πολιτικό λόγο ,τα κόμματα και τις ιδεολογίες στην Ελλάδα το 2000.

Οφείλουμε να υπενθυμίσουμε πως είχαμε ζητήσει τις απόψεις του ,όπως και άλλων πολιτικών .Στην καρδία της <<ροζ>> προεκλογικής περιόδου μόνο ο Π. Μπακογιάννης βρήκε το χρόνο (ή τη διάθεση) να μας απαντήσει, (οι ερωτηθέντες από τα άλλα κόμματα αδιαφόρησαν) με αποτέλεσμα να συμφωνήσει και ο ίδιος ότι δεν θα ήταν ισόρροπο το αποτέλεσμα αν φιλοξενούσαμε την δική του μόνο συμβουλή.

Την είχαμε αφήσει για προσφορότερη στιγμή ,αλλά δυστυχώς ,δεν είναι πλέον παρά τραγική .Δεν θα το ήθελε ούτε ο ίδιος που υπήρξε ο μαχητής δημοσιογράφος, να προλογίσουμε την συνέντευξη του με υπερθετικούς βαθμούς. Η επίκληση της κρίσης του αναγνώστη στις απόψεις του Π. Μπακογιάννη, δεν θα είναι καν δοκιμασία γι’ αυτόν που ηθελημένα δοκιμάσθηκε πολύ.

·        Η εξάπλωση και η διασύνδεση των υπολογιστών, οι νέες υπηρεσίες των τηλεπικοινωνιών και οι εφαρμογές των μέσων μαζικής ενημέρωσης θα ανοίξουν νέους ορίζοντες στην επικοινωνία ,άρα και στην πολιτική επικοινωνία. Μέχρι το 2000 και μιλώντας για την Ελλάδα, θα μπορούσατε να εντοπίσετε κάποιες γενικές τάσεις στην πολιτική ζωή του τόπου;

   Να ξεκαθαρίσουμε από την αρχή κάτι. Η πολιτική αποτελεί μια κυρίαρχη κοινωνική λειτουργία  και ανώτατη έκφραση του ανθρώπου-πολίτη. Πάντα κάποιο σύστημα επικοινωνίας την στηρίζει και την υπηρετεί. Και κάθε σύστημα έχει την τεχνολογία του. Η σύγχρονη τεχνολογία μαζικών μέσων επικοινωνίας έχει τεράστιες δυνατότητες, αλλά και παρενέργειες. Κανένας φετιχισμός γι’ αυτή την δύναμη  δεν επιτρέπεται να ανατρέψει τη σχέση του υπηρετικού χαρακτήρα της επικοινωνίας προς την κυρίαρχη λειτουργία της πολιτικής. 

Φυσικά το μέσον επηρεάζει και την πολιτική λειτουργία και το υποκείμενό της-τον πολίτη. Προσαρμογές θα υπάρξουν και επιβάλλεται να υπάρξουν. Ο νέος πολίτης  θα διαμορφωθεί μέσα από τις νέες δυνατότητες που του παρέχονται και η πολιτική θα πρέπει να τις αξιοποιήσει στο έπαρκο. Πάντα όμως ως εργαλείο για την επίτευξη των στόχων της ,που δεν είναι βέβαια τεχνολογικοί, αλλά αφορούν την προαγωγή του ανθρώπου και της κοινωνίας. 

Οι τεχνοκράτες και οι τεχνολογικοί μηχανισμοί θα πρέπει να παραμείνουν βοηθοί του πολιτικού και υπηρετικοί της πολιτικής. Η πολιτική θα αποφασίζει, θα ασκεί τις επιλογές.

Σίγουρα βρισκόμαστε μπροστά σε μία νέα πραγματικότητα σε παγκόσμιο επίπεδο. Οδηγούμαστε με την επικράτηση των νέων τεχνολογιών-τελευταία και στην Ελλάδα-σε γρήγορους ρυθμούς αλλαγής του επικοινωνιακού μοντέλου που γνωρίσαμε σαν κοινωνία τις τελευταίες δεκαετίες. Οι εξελίξεις είναι ραγδαίες και βέβαια δεν μπορεί, εκτός της γενικότερης αλλαγής, στην επικοινωνία, παρά να μεταβάλλεται ταυτόχρονα και η παραδοσιακή μορφή της πολιτικής επικοινωνίας  στη χώρα μας. Με τους νέους τρόπους μετάδοσης της πληροφορίας  ένας ολόκληρος κόσμος-συχνά <<στεγανός>>- ιδεών και αντιλήψεων σιγά σιγά ανατρέπεται και εξαφανίζεται. Κάτι καινούργιο γεννιέται. 

Οι καθημερινές πρακτικές και συμπεριφορές του ατόμου στηρίζονται πλέον σε άλλα δεδομένα, σε μια νέα δομή πληροφόρησης. Νέα πρότυπα δημιουργούνται με την ταχύτητα διακίνησης του όγκου των πληροφοριών. Δημιουργείται ένα νέο άτομο, ένας νέος πολίτης. Ένας νέος πολίτης που η πρόσβαση του σε μεγαλύτερο και ταχύτερα διακινούμενο όγκο πληροφοριών δεν σημαίνει αναγκαστικά μόνο θετικές επιπτώσεις. Υπάρχει συχνά ο αρνητικός επηρεασμός. 

Και τονίζω το τελευταίο γιατί ο πιθανός έλεγχος και η κατάχρηση της πληροφορίας  από τα κέντρα που τη διακινούν μπορούν να αποτελέσουν απειλές  για την ελευθερία του ατόμου και τελικά βέβαια της ίδιας της δημοκρατίας. Χρειάζεται διασφάλιση της ελευθερίας στην έκφραση.

Μιλώντας για τις αναγκαιότητες που επιβάλλουν οι νέες τεχνολογίες στην πολιτική ζωή του τόπου, πιστεύω ότι το πρώτο που χρειάζεται να τονισθεί είναι η δυναμική που ήδη αναπτύσσεται για εκσυγχρονισμό των πολιτικών δομών και θεσμών

 αν όχι η δημιουργία νέων στη θέση των παραδοσιακών, που η ανεπάρκειά τους γ πλέον εμφανής γίνεται πλέον εμφανής. Ζητείται η ανάπτυξη νέων δημοκρατικών θεσμών σε όλα. Καθοριστικές αποφάσεις στο μέλλον δεν είναι δυνατόν να  παρθούν μέσα από το σημερινό  πολιτικό πλαίσιο. Η πολιτική παρέμβαση θα είναι μειωμένης εμβέλειας, χωρίς αποτελεσματικότητα. 

Ο νομοθέτης χρειάζεται να επέμβει. Βέβαια, οι κίνδυνοι συγκρούσεων  για μια τέτοια μεταβολή των πολιτικών δομών είναι μεγάλοι. Θα γίνουν όμως μεγαλύτεροι αν επιχειρηθεί  μια καταδικασμένη πολιτική συντήρησης του χθες  μπροστά στο αύριο. Πρέπει να προληφθούν επώδυνες παρενέργειες και να αξιοποιηθούν δημιουργικά οι νέες τεχνολογίες.

Θα’ θελα να σημειώσω ακόμα  ότι, μιλώντας  για τις νέες τεχνολογίες και τις δυνατότητες θετικής επίδρασης στην πολιτική ζωή του τόπου, στο απώτερο μέλλον διαφαίνεται  η προοπτική μιας πιο άμεσης δημοκρατίας. Τα τεχνολογικά μέσα  δίνουν δυνατότητες για πιο πολύμορφη  πολιτική έκφραση και διοχέτευση της σε διαδικασίες και κέντρα  λήψεως πολιτικών αποφάσεων. Είναι βέβαιο ότι βρισκόμαστε  μπροστά σε πολιτικές προοπτικές αδιανόητες μέχρι χθες.

Θα υπάρξει σίγουρα αποκέντρωση στη λήψη αποφάσεων με την εξουδετέρωση ,μέσω των νέων τεχνολογιών ,των παλιών περιορισμών  στην επικοινωνία  και την παραγωγικότητα της δημόσιας διοίκησης. Οι μειοψηφίες σίγουρα θα μπορούν να εκφρασθούν καλύτερα. Η ευρύτερη συμμετοχή του πολίτη φαίνεται να γίνεται εφικτή. 

Πιστεύω ότι η περίοδος που διανύουμε είναι αποφασιστική για τη θεμελίωση ενός ελπιδοφόρου αύριο για τη χώρα μας, την κοινωνία μας, την πολιτική μας ζωή. Οι πολιτικοί και τα κόμματα πρέπει να προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα ,να ανταποκριθούν στο μέλλον. Οι προηγούμενες κοινωνίες του πλανήτη μας ήδη το επιχειρούν. Πρέπει να ακολουθήσουμε, γρήγορα.

·       Ας μιλήσουμε πιο συγκεκριμένα: διαβλέπετε αλλαγές στη δομή των πολιτικών κομμάτων, στην οργάνωσή τους, στον τρόπο επικοινωνίας τους με τους πολίτες;

Είναι βέβαιο ότι με βάση τις προηγούμενες διαπιστώσεις θα μετασχηματιστούν οι δομές και οι πρακτικές των κομμάτων. Τα κόμματα είναι ζωντανοί οργανισμοί και η λειτουργία τους, αναγκαστικά αν θέλετε, είναι συνυφασμένη με τη λειτουργία της ίδιας της κοινωνίας στα πλαίσια της οποίας δρουν. Δεν είναι δυνατόν να εκφράσουν αυτή την κοινωνία λειτουργώντας με υστερήσεις σε σχέση με το γίγνεσθαι σ’αυτήν. Και είναι ήδη ορατές-όπως ανέφερα προηγούμενα-οι μετεξελίξεις αυτής της κοινωνίας και των ατόμων που την αποτελούν, σαν αποτέλεσμα της εφαρμογής των νέων τεχνολογιών, και στη χώρα μας.

Πιστεύω ότι έχει αρχίσει η διαδικασία για κόμματα που θα μπορούν να εκφράσουν τους νέους και γρήγορα μεταβαλλόμενους κοινωνικούς  συχετισμούς. Σίγουρα οι νέες τεχνολογίες θα αλλάξουν τη δομή τους, την οργάνωση και τον τρόπο επικοινωνίας τους με τον πολίτη. Οι τράπεζες δεδομένων και οι δυνατότητες για τεκμηρίωση θα βελτιώσουν την αποτελεσματικότητά τους. Θα δώσουν την δυνατότητα για λήψη πολιτικών αποφάσεων μεγάλης προτεραιότητας, χωρίς τη γνωστή γραφειοκρατία, ελαχιστοποιώντας τον κίνδυνο λανθασμένων επιλογών. 

Ένας μεγαλύτερος αριθμός στελεχών θα αξιοποιηθεί στο να παρθούν και να εφαρμοστούν αποφάσεις. Η Ταχύτερη αξιοποίηση της ροής  πληροφοριών θα επιφέρει ανάλογη αντίδραση στις μεταβολές του πολιτικού περιβάλλοντος. Ο συνδυασμός δραστηριοτήτων για παραγωγή ολοκληρωμένων προγραμμάτων αντί για αντιφατικές και αυτοακυρούμενες αποφάσεις θα γίνει εφικτός.

Ένας πιο <<υγιής>> πολιτικός λόγος θα εμφανιστεί. Ακόμα Θα διασφαλιστεί  η πολυμορφία στις απόψεις, βασικό συστατικό των δημοκρατικών κομμάτων. Στον τομέα της επικοινωνίας αναμένεται βελτίωση της προσέγγισης των κομμάτων με τον πολίτη-ψηφοφόρο σε μια υγιέστερη διαδικασία αλληλεπίδρασης και ενεργοποίησης προς επιθυμητές κατευθύνσεις. Θα δημιουργηθεί ως εκ τούτου ένα βελτιωμένο πρότυπο πολιτικού, με δυνατότης πολύ μεγαλύτερες. Εξ ανάγκης ίσως, θα υπάρξει ανανέωση της πολιτικής μας ζωής σε πρόσωπα με επάρκεια στην έκφραση των νέων συνθηκών της κοινωνίας μας. Θα υπάρξει, ελπίζω ανανέωση των κομματικών οργανισμών…

Και για να μη φανούμε υπεραισιόδοξοι, υπάρχουν και κάποιοι κίνδυνοι. Η υιοθέτηση από τα κόμματα των νέων τεχνολογιών αυξάνουν τις πιθανότητες να δημιουργηθούν στο εσωτερικό των ισχυροί πόλοι εξουσίας, που θα κατέχουν και θα αξιοποιούν τον κύριο όγκο των πληροφοριών. Τέτοια στεγανά πρέπει να αποφευχθούν. Σε δημοκρατικά οργανωμένα κόμματα κάτι τέτοιο θα αποτελέσει κίνδυνο για την υγιή εσωκομματική λειτουργία, την αξιοκρατία και γενικά τους στόχους τους. Ας ελπίζουμε ότι κάτι τέτοιο δεν θα συμβεί.

·        Τι ρόλος επιφυλάσσεται για το Κοινοβούλιο; Θα αποδυναμωθεί μήπως εξαιτίας της ανάδειξης πιο άμεσων θεσμών και διαδικασιών;

       

        Προσωπική μου άποψη είναι πως ο ρόλος του Κοινοβουλίου όχι μόνο δεν θα αποδυναμωθεί αλλά αντίθετα θα αναβαθμιστεί. Οι νέες τεχνολογίες και ιδιαίτερα τα μέσα μαζικής ενημέρωσης μπορούν να αποτελέσουν ένα σημαντικό βήμα για σωστότερη πληροφόρηση και ενημέρωση σχετικά με το έργο που επιτελείται στο Κοινοβούλιο και να υποβοηθηθεί ο πολίτης στις επιλογές του. 

Η λειτουργία του θα γίνει πιο <<ανοιχτή>>… Πιστεύω ότι η δυνατότητα ελέγχου του πολίτη-ψηφοφόρου στα κόμματα και στους βουλευτές θα επιφέρει μεγαλύτερη και αξιολογότερη συμμετοχή, πιο επεξεργασμένες θέσεις, πιο πειστικές απόψεις. Η δημαγωγία και η συνθηματολογία αναγκαστικά θα περιοριστούν. Σε ό,τι αφορά τη λειτουργία του Κοινοβουλίου πιστεύω ότι οι νέες τεχνολογίες θα αναβαθμίσουν το νομοθετικό έργο με την δυνατότητα πρόσβασης των βουλευτών και των κομμάτων σε πληροφορίες που μέχρι τώρα ήταν αδύνατο να έχουμε. Τράπεζες δεδομένων ελληνικές και  διεθνείς-στο ευρωκοινοβούλιο ήδη λειτουργούν-θα βοηθήσουν σημαντικά. 

Ο Έλληνας βουλευτής θα μπορέσει να προσεγγίσει  λύσεις και θέματα με διεθνή διάσταση. Αναμένεται, εξάλλου, να μειωθεί  ο όγκος της γραφειοκρατίας του Κοινοβουλίου και πιστεύω ότι θα λειτουργήσει  με την ταχύτητα που απαιτούν οι συνθήκες. Αναμένεται να  γίνει δυνατή σύνδεσή του με κοινοβούλια άλλων χωρών, ίσως της Ευρώπης και φυσικά με το Ευρωκοινοβούλιο.

Αυτό, πάντως που η νέα πραγματικότητα θα επιβάλει-το πιο σημαντικό για μένα-είναι το γεγονός ότι αναγκαστικά, όπως ήδη τόνισα θα ανανεωθεί το ανθρώπινο δυναμικό του. Η νέα κοινωνία που γεννιέται, είναι σίγουρο πως θα στέλνει στο Κοινοβούλιο τους άριστους. Η <<εικόνα>> θα αλλάξει…

·        Η επικράτηση της εικόνας και των οπτικοακουστικών μέσων καθώς και η ολοένα εντεινόμενη <<αξιοποίηση>>  των τεχνικών της προβολής  και της διαφήμισης ενδεχομένως να δημιουργήσουν καινούργια δεδομένα στην πολιτική ζωή. Μπορείτε να τα εντοπίσετε;

      Σίγουρα όλα αυτά δημιουργούν νέα δεδομένα. Θετικά και αρνητικά. Όταν η προβολή και η διαφήμιση λειτουργούν σωστά, όταν υπόκεινται σε κανόνες δεοντολογίας  γενικά παραδεκτούς, εξυπηρετούν ευρύ φάσμα συμφερόντων, μεταξύ των οποίον και το γενικό συμφέρον. Στο πολιτικό επίπεδο οι τεχνικές  αυτές μπορούν να βελτιώσουν την επικοινωνία  των κομμάτων και των ατόμων που δρουν πολιτικά, να περάσουν μηνύματα. 

Μπορούν όμως ταυτόχρονα να προωθήσουν τον αποπροσανατολισμό και την συσκότιση. Δυστυχώς η μέχρι σήμερα εμπειρία της  χώρας μας στο επίπεδο αυτό είναι αρνητική. Δεν θέλω να αναφερθώ σε πρόσφατα γνωστά γεγονότα που δημιουργούν μία αρνητική εικόνα για το επίπεδο του πολιτικού μας βίου… Οι νέες τεχνολογίες και οι τεχνικές που μπορούν να εφαρμοστούν μέσα από αυτές πρέπει αν ελεγχθούν… Η επίδρασή των δεν έχει μόνο πολιτικές επιπτώσεις. 

Επεμβαίνει στο οικονομικό, κοινωνικό και πολιτισμικό γίγνεσθαι της χώρας. Επιδρούν στις θεμελιωδέστερες αξίες της κοινωνίας μας. Χρειάζεται άμεση θέσπιση νέου πλαισίου για την πολιτική προβολή από τα νέα μέσα. Πρέπει να διασφαλιστεί ότι κατά την άσκηση των πολιτικών τους δικαιωμάτων  οι πολίτες θα έχουν ενημέρωση από ένα ευρύ φάσμα πληροφοριών, ιδεών και απόψεων.

Αναφερόμενοι στην προβολή και την διαφήμιση, θα πρέπει να εντοπίσουμε εδώ, με δεδομένο το οικονομικό κόστος εφαρμογής τεχνικών προβολής, τον κίνδυνο να εκλείψει ο τόσο απαραίτητος πλουραλισμός στην πολιτική ζωή. Σε άτομα και κόμματα. Κόμματα και άτομα χωρίς ιδιαίτερες  οικονομικές δυνατότητες υπάρχει κίνδυνος να βρεθούν στο <<περιθώριο>> με κόστος πραγματικά τεράστιο για την δημοκρατία. Ο νομοθέτης  και εδώ θα πρέπει να δώσει λύση για μια πολιτική ομαλή εξέλιξη χωρίς στρεβλώσεις. Ο έλεγχος των δαπανών και των φόρων είναι απαραίτητος. Οι αθέμιτες χρηματοδοτήσεις για προβολή, όπου οδηγούν στην αλλοίωση του πολιτικού φρονήματος και ευνουχίζουν τη λαϊκή κυριαρχία χρειάζεται να αντιμετωπιστούν. Είναι ένα θέμα καθοριστικό για την πολιτική μας ζωή.

Θα ΄ θελα ακόμα να τονίσω  ότι η διαφήμιση και η προβολή, παρόλη τη σημαντική της λειτουργία στο πολιτικό επίπεδο, δεν μπορούν να προωθήσουν  μακροπρόθεσμα πολιτικούς ή κόμματα χωρίς ενδιαφέροντα πολιτικά μηνύματα; Η έλλειψη των τελευταίων κάνουν εξωφθαλμές τις αδυναμίες με συχνά αντίθετα από τα προσδοκώμενα αποτελέσματα. Είναι παρήγορο αυτό. Μια ασφαλιστική δικλίδα ενάντια στην δημαγωγία και την ανευθυνότητα. Κανείς δεν μπόρεσε να εξαπατήσει πολλούς σε συνεχή βάση…

Η εμπειρία από άλλες χώρες με προηγούμενα συστήματα επικοινωνίας θα πρέπει να μας προβληματίσουν. Πιστεύω ότι στο άμεσο μέλλον η νέα κυβέρνηση της χώρας θα δώσει κατάλληλες λύσεις στο τόσο καθοριστικό για την πολιτική μας ζωή θέμα.

Εισαγόμενο μάρκετινγκ ;

·        Ήδη για την προβολή των κομμάτων  επιστρατεύονται κατά κανόνα ειδικοί και τεχνικές από το εξωτερικό. Ομοίως οι προβλέψεις για την ενημέρωση-επικοινωνία αναφέρουν ότι στο χώρο των ΜΜΕ θα αναβαθμίζεται συνεχώς ο ρόλος των υπερεθνικών μέσων (δορυφορική, καλωδιακή, -ακόμα και έντυπα της αλλοδαπής, ξενόγλωσσα ή μεταφρασμένα) .Πόσο θα επηρεάσουν τα πολιτικά πράγματα της χώρας;

Οι ειδικοί και οι τεχνικές από το εξωτερικό ήταν μια πραγματικότητα για τη χώρα μας την τελευταία δεκαετία. Σήμερα υπάρχει και ελληνική παρουσία στον τομέα με αξιόλογα μάλιστα αποτελέσματα. Λίγο-πολύ μας είναι γνωστό το πλαίσιο. Αυτό που δεν έχει γνωρίσει ακόμα έντονα η ελληνική πραγματικότητα είναι ο ρόλος των υπερεθνικών μέσων. Είτε από τεχνολογικές  ελλείψεις (δορυφορική, καλωδιακή κ. λ π). Οι τελευταίες εξελίξεις  ιδίως με τα δορυφορικά κανάλια  είναι κάτι το νέο για την κοινωνία μας  και τις επιπτώσεις των στα πολιτικά πράγματα της χώρας ,μπορούμε να τις φανταστούμε παρατηρώντας τις κοινωνίες που έχουν προηγηθεί  στις  εμπειρίες αυτές. Προσωπικά τις φαντάζομαι θετικές. Τα νέα κριτήρια σύγκρισης του πολίτη και διεύρυνσης  των οριζόντων τις σκέψης του θα πιέσουν για εξύψωση του πολιτικού μας λόγου και βέβαια των πολιτικών πρακτικών. Η επιλογή, σαν αποτέλεσμα, κομμάτων και αντιπροσώπων με <<υψηλότερες προδιαγραφές>> μηνυμάτων θα συμβάλλει στην ανανέωση του πολιτικού δυναμικού της χώρας. Όλα αυτά είναι θετικά. Η πολιτική μας ζωή θα πάρει μια διεθνή διάσταση-απαραίτητη στους καιρούς μας-θα εκσυγχρονιστεί. Στα πλαίσια της Ευρωπαϊκής Κοινότητας το θέμα ήδη αντιμετωπίζεται  και ειδικά προγράμματα για την αντιμετώπιση επιμέρους προβλημάτων βρίσκονται σε εξέλιξη. Η χώρα μας συμμετέχει ενεργά στον προβληματισμό. Πιστεύω ότι ο ρόλος των υπερεθνικών μέσων μαζικής επικοινωνίας μακροπρόθεσμα θα λειτουργήσει θετικά και για την χώρα μας. Χρειαζόμαστε την οικουμενικότητα των μηνυμάτων. Δεν μπορούμε να μείνουμε στην απομόνωση…

Βορράς-Νότος

·        Υπάρχει η πανηγυρική αντίληψη περί τεχνολογίας, που λέει πως ό,τι  πετυχαίνουν οι ειδικοί  στο εργαστήριο αυτομάτως ,γίνεται κτήμα του <<κόσμου>>, της <<ανθρωπότητας>>. Στην πράξη όμως ,τα επιτεύγματα της τεχνολογίας καθηλώνονται στην αναμονή για ορισμένο χρόνο, έως ότου να μπορούν να παραχθούν με χαμηλότερο κόστος, ώστε να αυξηθεί η ζήτησή τους. Η Δύση πάντως φαίνεται ότι μέχρι το 2000 θα έχει ιδιαίτερο πρόβλημα στην κατανάλωση των νέων τεχνολογικών συσκευών και υπηρεσιών (βίντεοτεξτ, βιντεοδίσκος, νέοι δέκτες T.V. κ.λπ.). Τι θα γίνει όμως με τον καταχρεωμένο Τρίτο Κόσμο, αλλά και το σε υστέρηση ευρισκόμενο <<σοσιαλιστικό στρατόπεδο>>; Μήπως η ψαλίδα ανάμεσα στα καταναλωτικά πρότυπα, που αντανακλάται και στο πολιτικό πεδίο, θα ανοίξει επικίνδυνα; 

…Πιστεύω ότι πρόβλημα θα υπάρξει όχι μόνο στον Τρίτο Κόσμο και στις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης, αλλά και μέσα στον λεγόμενο δυτικό κόσμο. Και αυτό γιατί και στην Δύση οι κοινωνικές και οικονομικές συνισταμένες χαρακτηρίζονται από έντονες αποκλίσεις σε σημείο που δε μας επιτρέπεται να μιλάμε για ενιαίο τρόπο <<απορρόφησης>> των νέων τεχνολογικών <<κατακτήσεων>>. Τίθεται ως εκ τούτου το γνωστό θέμα της μεταφοράς τεχνολογίας, που  τόσο έχει απασχολήσει τελευταία τους αρμόδιους μελετητές. Το πρόβλημα κατ’ αρχήν είναι οικονομικό, αν εξαιρέσει κανείς την στρατηγική τεχνολογία, με σίγουρα έντονες πολιτικές προεκτάσεις. Η δυσκολία ξεκινά από την οικονομική αδυναμία, πολλαπλασιάζεται όμως με την έλλειψη γνώσεων, υποδομών και γενικά παιδείας.

Ειδικά στον Τρίτο Κόσμο. Ένας φαύλος κύκλος χωρίς αρχή και τέλος. Η ψαλίδα βέβαια συνεχώς ανοίγει. Η τεχνολογία δεν λύνει από μόνη της  προβλήματα, χρειάζεται και το κατάλληλο πλαίσιο για να λειτουργήσει. Οι <<κλειστές>> κοινωνίες των υποανάπτυκτων χωρών έχουν και θα ΄χουν προβλήματα που θα αντανακλάται και στην πολιτική του ζωή.

Χωρίς να ΄μαι ιδιαίτερα αισιόδοξος ,γνώμη μου είναι, ότι στο επίπεδο των βασικών τεχνολογιών μπορεί να γίνουν βήματα προόδου. Πέρα από την δεοντολογία  για ένα σχέδιο ειβίωσης των κρατών του Τρίτου Κόσμου, πιστεύω πως η μεταφορά τεχνολογιών βάσης μπορεί να επιτευχθεί με θετικές  κοινωνικές και πολιτικές επιπτώσεις. Πιστεύω ότι θα λειτουργήσουν ξανά οι μηχανισμοί της αγοράς. Τα τεχνολογικά επιτεύγματα χρειάζονται αγορές, χρειάζονται καταναλωτές και το παγκόσμιο τραπεζικό σύστημα πολλές φορές τις εξασφαλίζει, έστω και αν στο τέλος δημιουργεί υπερχρεωμένες χώρες. 

Ας ελπίσουμε πως οι νέες τεχνολογίες θα μπορέσουν να λειτουργήσουν θετικά  στις χώρες που θα τις δεχθούν. Η ανθρώπινη φύση είναι πάντα αισιόδοξη και εγώ δεν αποτελώ εξαίρεση. Για την Ανατολική Ευρώπη τα πράγματα βέβαια είναι διαφορετικά, εκεί το πρόβλημα είναι μέλλον πολιτικό; Το σύστημα οδήγησε στην καθυστέρηση. Οι τελευταίες προσπάθειες του Γκορμπατσώφ για μια διέξοδο προς την ελπίδα και την ανανέωση μιας εγκλωβισμένης κοινωνίας ας ελπίσουμε πως και ειλικρινείς είναι και αποτελεσματικές θα αποβούν…

Η Ελλάδα

·        Σ΄ αυτόν τον κόσμο των (ΚΑΙ τεχνολογικά) ΔΥΟ ταχυτήτων τι προοπτικές έχει η δική μας πολιτική πραγματικότητα να μην απωλέσει  περισσότερη από την αυτονομία της, απ΄ ό,τι έχει εκχωρήσει μέχρι σήμερα; Ο κ. Μπακογιάννης δεν φαίνεται να ανησυχεί ιδιαίτερα…

        Εδώ χρειάζεται  πριν απαντήσω στο ερώτημα να ξεκαθαρίσουμε τι εννοούμε αυτονομία. Αν αυτονομία εννοούμε την περιχαράκωση σε ένα απομονωμένο πολιτικό, οικονομικό και κοινωνικό πλαίσιο-συχνά υποανάπτυκτο-προσωπική μου γνώμη είναι ότι μάλλον εθελοτυφλούμε. Η ιστορία της χώρας μας σε όλη την περίοδο του αιώνα μας έδειξε ότι κάτι τέτοιο είναι ανέφικτο. Αντίθετα προωθείται η εξάρτηση. Ας μην αναφερθούμε σε πραγματικά επώδυνα παραδείγματα. Σε ένα τέτοιο μοντέλο η χώρα χωρίς υποδομή στην έρευνα, στην παιδεία και στους παραγωγικούς μηχανισμούς είναι καταδικασμένη να απολέσει και όση αυτονομία μέχρι τώρα διατηρεί.

 Προσωπικά πιστεύω πως η απόκτηση σχετικής αυτονομίας είναι δυνατή με τη συμμετοχή τη χώρας σε υπερεθνικές προσπάθειες. Οι νέες τεχνολογίες βοηθούν προς μία τέτοια κατεύθυνση, βοηθούν τη συμμετοχή στη <<νέα Οδύσσεια>> της ανθρωπότητας από την οποία δεν πρέπει να απουσιάσουμε. 

Και υπάρχει ο δρόμος. Η ένταξη της χώρας στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα μας δίνει την δυνατότητα συμμετοχής σε κέντρα αποφάσεων, μας δίνει τη δυνατότητα της παρέμβασης  προς όφελος της χώρας. Μας δίνει τη δυνατότητα να λάβουμε μέρος στην κοσμογονία που συντελείται στις τεχνολογικές προόδους, να επωφεληθούμε. 

Πιστεύω ότι μέσα από την συμμετοχή  θα διατηρήσουμε τη μεγαλύτερη δυνατή αυτονομία στο πολιτικό αλλά και το οικονομικό επίπεδο. Ίσως το κέντρο βάρους των αποφάσεων μετατοπιστεί σε κάποιο βαθμό ,αλλά μην ξεχνάτε ότι θα είμαστε και εμείς εκεί… Ας ελπίσουμε ότι η νέα γενιά των πολιτικών της χώρας θα ανταποκριθεί στην πρόκληση και όχι μόνο δεν θα χαθεί η αμφισβητούμενη σημερινή αυτονομία, αλλά θα διευρυνθεί με ταυτόχρονη διεύρυνση και της πολιτικής μας εμβέλειας.