........ ΣΩΘΕΙ ΟΧΙ ΜΟΝΟ ΤΟ ΕΥΡΩ ΑΛΛΑ ΚΑΙ Η ΙΔΙΑ Η ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΙΔΕΑ. ΙΣΩΣ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΞΑΝΑΣΚΕΦΤΟΥΜΕ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΡΧΗ.
Επιπλέον, και τα δύο βιβλία υπενθυμίζουν πως από την πρώτη στιγμή υπήρχε έλλειψη λαϊκής συμμετοχής στη «ελιτίστικη» διαδικασία της ευρωπαϊκής ενοποίησης και πως η ιδεολογία της Ευρώπης προήλθε από τα άνω, μέσω πολιτικών αποφάσεων και όχι μέσω κοινωνικών και πολιτικών αγώνων, κάτι που μεταφράζεται σήμερα σε πρωτοφανές έλλειμμα αντιπροσώπευσης.
Κατακερματισμένη
Στο βιβλίο του Επινοώντας την Ευρώπη ο ιρλανδός κοινωνιολόγος Τζέραρντ Ντελάντι αποσκοπεί στο να αποδομήσει την αντίληψη περί μιας ενιαίας ιδέας της Ευρώπης και μιας συμπαγούς ευρωπαϊκής οντότητας. Καταδεικνύει το γεγονός πως η ταυτότητα της ηπείρου, πέρα από επινοημένη, ήταν ανέκαθεν κατακερματισμένη. Το βιβλίο χαρτογραφεί τον μετασχηματισμό της, από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα, από γεωγραφική σε πολιτισμική και εν τέλει σε πολιτική έννοια. Με το άνοιγμα των δυτικών συνόρων και τον αποικισμό της Αμερικής το 1492 γεννήθηκε αυτό το νέο ον, ο «Ευρωπαίος», με την Ευρώπη να γίνεται το κέντρο ενός παγκοσμιοποιημένου κόσμου. Ο Ντελάντι αναλύει ολόκληρη τη διαδρομή
της ιδέας της Ευρώπης και τις υποτιθέμενες κοινές συνιστώσες της, απορρίπτοντας τη θεωρία πως η δημοκρατία, ο χριστιανισμός, ο κλασικισμός και οι ανθρωπιστικές αξίες διατρέχουν με συνέπεια την ευρωπαϊκή ιστορία. Παράλληλα αποδομεί την ευρωκεντρική αναγωγή της «Γηραιάς Ηπείρου» σε καθρέφτη για την ερμηνεία του κόσμου, των κορυφώσεων της ιστορίας και των αποθεώσεων του πολιτισμού. Από τον Ζαν Ζακ Ρουσό έως τη Ρόζα Λούξεμπουργκ, πολλοί οραματίστηκαν μια Ευρώπη χωρίς σύνορα. Η πραγματικότητα όμως της ευρωπαϊκής ηπείρου ήταν ανέκαθεν η διαρκής προετοιμασία για πόλεμο. Η ήπειρος δεν αντιπροσώπευε την ενότητα, αλλά τη σύγκρουση και την αλληλεξουδετέρωση. Και αν θελήσουμε να βρούμε ένα στοιχείο που ανέκαθεν ένωνε τους Ευρωπαίους αυτό ήταν ο αποκλεισμός του φυλετικού, θρησκευτικού, πολιτισμικού και ιδεολογικού «άλλου», των εσωτερικών ή εξωτερικών εχθρών - είτε αυτοί ήταν αιρετικοί, Μουσουλμάνοι, Εβραίοι, Σλάβοι, είτε «κανίβαλοι» από τον Νέο Κόσμο. Αργότερα ο μεγάλος εχθρός έγινε ο κομμουνισμός, ενώ τα τελευταία χρόνια η επινοημένη απειλή έρχεται από τους μουσουλμάνους. Το βιβλίο μας υπενθυμίζει πως η ιδέα της Ευρώπης δεν μπορεί να διαχωριστεί από τον φασισμό ή από το ναζιστικό Ολοκαύτωμα. Ο νέος ρατσισμός βασίζεται στην έννοια της «μη αφομοιωσιμότητας» των μη Ευρωπαίων μεταναστών στο όνομα της εθνικής ταυτότητας.
Ισως εδώ μπορούμε να προσθέσουμε και τις πρόσφατες στερεοτυπικές περιγραφές των Ελλήνων από διάφορα ξένα ΜΜΕ - και έως ένα βαθμό των Γερμανών από ελληνικές φυλλάδες- που δείχνουν πως ακόμη και μια χώρα εταίρος μπορεί να λειτουργεί ως «άλλος». Τα όποια μειονεκτήματα του βιβλίου οφείλονται κυρίως στο γεγονός πως γράφτηκε στα μέσα της δεκαετίας του ΄90, με αποτέλεσμα να χάνονται συνιστώσες όπως η διεύρυνση προς Ανατολάς (που κατέστησε την Ευρώπη «μετα-δυτική»), η θέση της Τουρκίας, η νέα τρομοκρατία, η οικολογία. Στα μείον του βιβλίου συγκαταλέγεται το γεγονός πως δεν γίνεται καμία απολύτως νύξη στο ΄68 ή στον ευρωκομουνισμό. Πάντως, η ελληνική έκδοση είναι εξαιρετικά προσεγμένη.
/ / Κωστής Κορνέτης
ΤΑ ΝΕΑ / /
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου