Το εξαιρετικά ενδιαφέρον άρθρο του Νομπελίστα Paul Krugman για την Ελλάδα και τις αποτυχημένες συνταγές λιτότητας.
Η Ελλάδα λοιπόν χρεοκόπησε προς τους ιδιώτες δανειστές της. Ήταν μία οργανωμένη χρεοκοπία, αποτέλεσμα διαπραγμάτευσης και όχι απλώς ...
ανακοίνωσης, πράγμα που νομίζω ήταν κάτι καλό. Παρόλα αυτά η ιστορία είναι πολύ μακριά από το τέλος της. Ακόμα και με αυτή την ελάφρυνση χρέους, η Ελλάδα –όντας αναγκασμένη να εφαρμόσει μέτρα λιτότητας σε μία οικονομία που βρίσκεται σε ύφεση (όπως και άλλα Ευρωπαϊκά κράτη) – φαίνεται καταδικασμένη σε πολλά ακόμα χρόνια ταλαιπωρίας.
Αυτή είναι μία ιστορία που αξίζει να την πούμε. Τα τελευταία δύο χρόνια, η Ελληνική ιστορία έχει «ερμηνευθεί ως μια παραβολή για τους κινδύνους της δημοσιονομικής σπατάλης». Δεν περνάει ούτε μία μέρα χωρίς κάποιον πολιτικό ή καμία αυθεντία να δηλώνουν με αέρα που αποπνέει μεγάλη σοφία, ότι πρέπει να κοπούν οι κρατικές δαπάνες άμεσα ώστε να μην καταλήξει η χώρα τους σαν την Ελλάδα, την Ελλάδα σας λέω!
Απλώς για να πάρουμε ένα πρόσφατο παράδειγμα, σε μία ομιλία του, ο Mitch Daniels, ο κυβερνήτης της Ιντιάνα, επέμεινε ότι «είμαστε σε μικρή απόσταση πίσω από την Ελλάδα, την Ισπανία και άλλες Ευρωπαϊκές χώρες που είναι αντιμέτωπες με την οικονομική καταστροφή». Παρεμπιπτόντως, κανένας προφανώς δεν του είχε πει ότι η Ισπανία είχε χαμηλό χρέος και πρωτογενές πλεόνασμα όταν ξεκίνησε η κρίση. Είναι σε μπελάδες λόγω του ιδιωτικού τομέα και όχι του κράτους της.
Αλλά αυτό που αποδεικνύει η εμπειρία με την Ελλάδα είναι ότι όταν έχεις ελλείμματα σε καλές περιόδους μπορεί να σε βάλει σε μπελάδες – κάτι που είναι αλήθεια για την Ελλάδα, αλλά όχι για την Ισπανία – προσπαθώντας όμως να εξαλείψεις τα ελλείμματα όταν είσαι ήδη προβληματικός είναι συνταγή για την ύφεση.
Αυτόν τον καιρό, η ύφεση ως αποτέλεσμα της δημοσιονομικής πειθαρχίας είναι ορατή σε όλη την Περιφέρεια. Η Ελλάδα είναι η χειρότερη περίπτωση, με την ανεργία να εκτινάσσεται πάνω από 20% και τις δημόσιες υπηρεσίες, συμπεριλαμβανομένης της Υγείας, να καταρρέουν. Αλλά και η Ιρλανδία που εφάρμοσε αποτελεσματικά όλα τα μέτρα είναι σε τραγική κατάσταση, με την ανεργία στο 15% και διψήφια μείωση του ΑΕΠ. Η Πορτογαλία και η Ισπανία είναι σε αντίστοιχη κατάσταση.
Η λιτότητα σε περίοδο ύφεσης, δεν προκαλεί απλώς τεράστια δεινά. Υπάρχουν στοιχεία που δείχνουν ότι αυτό-ακυρώνεται ακόμα και με καθαρά δημοσιονομικούς όρους, καθώς ο συνδυασμός μειωμένων εσόδων λόγω ύφεσης και επιδεινούμενων προοπτικών, μειώνει στην πραγματικότητα την εμπιστοσύνη στην αγορά και κάνει τη διαχείριση του χρέους ακόμα πιο δύσκολη.
Θα πρέπει να αναρωτηθείτε πως οι χώρες που συστηματικά αρνούνται ένα μέλλον στους νέους ανθρώπους τους – η ανεργία στους νέους στην Ιρλανδία είναι περίπου 30% όταν κάποτε ήταν χαμηλότερη από τις ΗΠΑ και στην Ελλάδα είναι 50% - θα κατορθώσουν να πετύχουν τέτοια ανάπτυξη που θα τους επιτρέψει να εξυπηρετήσουν το χρέος τους.
Δεν έπρεπε να συμβεί αυτό το πράγμα. Δύο χρόνια πριν, οι πολιτικοί και οι ειδήμονες μας έλεγαν ότι θα πρέπει να υιοθετηθούν αυτά τα μέτρα λιτότητας, υποσχόμενοι μεγάλα οφέλη σε αντάλλαγμα των θυσιών. Ο Τρισέ (ο τότε Πρόεδρος της ΕΚΤ) είχε δηλώσει τον Ιούνιο του 2010: «Η ιδέα ότι τα μέτρα λιτότητας θα δημιουργήσουν στασιμότητα είναι λανθασμένη». Αντιθέτως, επέμεινε ότι η δημοσιονομική πειθαρχία θα δημιουργούσε εμπιστοσύνη και αυτό θα οδηγούσε σε ανάπτυξη.
Και κάθε ελάχιστη άνοδος σε κάποια οικονομία που εφάρμοζε τα μέτρα λιτότητας χαιρετίζονταν ως απόδειξη επιτυχίας αυτής της πολιτικής. Η λιτότητα στην Ιρλανδία ανακηρύχτηκε επιτυχής, όχι μία, αλλά δύο φορές, πρώτα το καλοκαίρι του 2010 και μία το περασμένο φθινόπωρο. Κάθε φορά τα υποτιθέμενα καλά νέα εξατμίστηκαν.
Εναλλακτικές;
Μπορεί να ρωτήσετε τι είδους εναλλακτικές είχαν χώρες όπως η Ελλάδα και η Ιρλανδία και η απάντηση είναι ότι δεν είχαν και δεν έχουν καμία καλή εναλλακτική εκτός από το να βγουν από το Ευρώ, ένα ακραίο βήμα το οποίο, για ρεαλιστικούς λόγους, οι ηγέτες τους δεν μπορούν να κάνουν μέχρι να εξαντληθούν και οι τελευταίες επιλογές. Κάτι στο οποίο η Ελλάδα πλησιάζει γρήγορα, αν ρωτάτε τη γνώμη μου.
Η Γερμανία και η ΕΚΤ θα μπορούσαν να αναλάβουν δράση ώστε να αποφευχθεί αυτό το ακραίο σενάριο, απαιτώντας λιγότερη λιτότητα και κάνοντας περισσότερα για να προωθήσουν την ανάπτυξη συνολικά στην Ευρώπη. Αλλά το βασικό θέμα είναι ότι η Αμερική έχει ήδη μία εναλλακτική: έχουμε το δικό μας νόμισμα και μπορούμε να δανειζόμαστε μακροπρόθεσμα σε ιστορικά χαμηλά επιτόκια, κι έτσι δεν χρειάζεται να μπούμε σε αυτή τη δίνη λιτότητας και ύφεσης.
Είναι λοιπόν καιρός να σταματήσουμε να επικαλούμαστε την Ελλάδα για τους κινδύνους των ελλειμμάτων. Από τη σκοπιά της Αμερικής, η Ελλάδα θα πρέπει να είναι παράδειγμα ως προς τους κινδύνους που διατρέχει κανείς από την απότομη μείωση των ελλειμμάτων όσο η οικονομία είναι σε βαθιά ύφεση.
Η αλήθεια είναι ότι αυτοί που προσπαθούν να κάνουν την Αμερική σαν την Ελλάδα είναι αυτοί που θέλουν να μιμηθούμε την Ελληνική συνταγή λιτότητας, παρόλο που δεν έχουμε τους περιορισμούς σε δανεισμό που έχει η Ελλάδα, και να βυθιστούμε έτσι σε μία ελληνικού τύπου ύφεση.
Το άρθρο στους New York Times εδώ.
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου