του Χαράλαμπου Πίσχου
Εθνικισμός, παγκοσμιοποίηση, ισλαμοποίηση της Ευρώπης μαζί με προσωπικά βιώματα, διαδικτυακά πολεμικά παιχνίδια ...
φαντασίας και ναρκισσιστικές υποσυνείδητες σκέψεις, δημιουργούν ένα κυριολεκτικά εκρηκτικό μίγμα που συνθέτει τις πράξεις του Anders Behring Breivik. Ίσως της πιο αμφιλεγόμενης "ψυχο-τρομοκρατικής" προσωπικότητας των τελευταίων ετών.
Δεν έχουν περάσει παρά λίγοι μήνες από τότε που ο Breivik τοποθέτησε τη βόμβα στο κέντρο του Όσλο σκοτώνοντας 8 άτομα και στη συνέχεια αποβιβαζόμενος με στολή αστυνομικού στο νησί Utoya, σκότωσε 69 νεαρά άτομα, μέλη του κυβερνώντος κόμματος. Το περιστατικό συγκλόνισε τον κόσμο, και η δίκη του, που ξεκίνησε πριν λίγες μέρες, προκαλεί αρνητικά συναισθήματα.
Η πρώτη ψυχιατρική εκτίμηση, για τον Βreivik ήταν "παρανοϊκή σχιζοφρένεια". Οι ενέργειές του διεγνώσθησαν ως ψυχαναγκαστικές, χωρίς συναίσθηση αυτών και οδηγήθηκε σε απομονωμένη φυλακή.
Τώρα όμως και μετά από πιέσεις των γονέων των θυμάτων, επανεξετάσθη από τους ψυχιάτρους Terje Toerrissen και Agnar Aspaas, διεγνώσθη ως ψυχικά υγιής με το δικαστήριο να αποδέχεται τη διάγνωσή τους. Βασικά, δεν δικάζεται για να φανερωθεί αν σκότωσε τα 77 άτομα, αφού το έχει ήδη ομολογήσει αλλά για να διαπιστωθεί αν είναι ψυχικά ασθενής ή εγκληματίας.
Όλες αυτές τις μέρες, όποιος παρακολουθεί τη δίκη, παρατηρεί έναν άνθρωπο ατάραχο, συναισθηματικά αποστασιοποιημένο, σχεδόν ανέκφραστο. Το βλέμμα του, το ύφος του, ο τόνος της φωνής του, δείχνουν έναν άνθρωπο απόλυτα σε έλεγχο με το συναίσθημα και γενικότερα με τον εαυτό του.
Η αφήγησή του σοκάρει, ειδικά όταν αναφέρει, με απλό περιγραφικό τρόπο, ότι σημάδευε επίτηδες στο κεφάλι τα θύματα, για να είναι σίγουρος ότι δεν θα επιβιώσουν. Σχεδόν προγραμματισμένος, δίνει καθημερινά στη δίκη παράσταση με μοναδικό πρωταγωνιστή τον ίδιο.
Στο 1500 σελίδων μανιφέστο του, αναφέρει εθνικιστικές διαφορές, θρησκευτικές αντιπαλότητες και φόβους όπου πρέπει να παρθούν άμεσα μέτρα για να μην γίνουν πράξη. Αυτό το μανιφέστο, είναι το γραπτό μήνυμα που θα ήθελε να αφήσει στον κόσμο σαν πνευματική κληρονομιά, γιατί ως αποτύπωση άφησε το αποτρόπαιο έγκλημα του.
Με ακροδεξιούς όρους ο Breivik, ενήργησε εντελώς αντίθετα από το συνηθισμένο. Από τα δείγματα θρησκευτικής τρομοκρατίας που έχουμε δει με τους μουσουλμάνους στις επιθέσεις αυτοκτονίας μέχρι τις επιθέσεις ντόπιων ακροδεξιών προς τους μετανάστες, έχουμε παρατηρήσει ότι ο αυθορμητισμός-έκρηξη-εν βρασμώ ψυχής ήταν το κύριο χαρακτηριστικό των ενεργειών αυτών.
Ο Breivik είχε όμως οργανωμένο σχέδιο. Δαπάνησε πάνω από 5 χρόνια στο να ετοιμάζει το σχέδιό του, οργανωμένο μέχρι την τελευταία λεπτομέρεια όπου μεταξύ άλλων περιλάμβανε δεύτερη βόμβα, απαγωγή της πρωθυπουργού της Νορβηγίας και αποκεφαλισμό της σε ζωντανή σύνδεση, ενέργειες που τελικά δεν μπόρεσε να πραγματοποιήσει.
Ο στόχος του, όπως αναφέρει στη δίκη, ήταν να περάσει το μήνυμα του στον κόσμο για τη φιλοσοφία που πρεσβεύει. Για αυτό ακριβώς και δεν σταματάει να λέει ότι η πράξη του ήταν η πιο θεαματική πράξη βίας μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Μέσα σε αυτό το μήνυμα, αλλά και σε όλη την πρακτική του, κρύβεται ένα ναρκισσιστικό προφίλ που εκδηλώθηκε με τον πιο βίαιο τρόπο ζητώντας αναγνώριση.
Ο τρόπος που θέλει να προβάλλει το μήνυμά του, είναι ο ιδανικός προκειμένου να προσελκύσει περισσότερους οπαδούς και να ικανοποιήσει την ανάγκη του για προσοχή. Εμφανίζεται ως μεσσίας που θέλει να σώσει τον κόσμο από μία βέβαιη ισλαμοποίηση, δηλώνοντας με προσωπικά κριτήρια ότι διαφορετικά θα επέλθει μία ισλαμική κόλαση.
(Ο ναρκισσισμός γενικότερα είναι ένα σύνηθες πολιτικό φαινόμενο που φτάνει στα άκρα πολλές φορές, μέχρι να ακουμπήσει το σημείο της αφαίρεσης της ανθρώπινης ζωής).
Θα ήταν αρκετά επικίνδυνο να ειπωθεί απλά αν ο Breivik είναι ψυχοπαθής ή όχι. Κάτι όμως συμβαίνει μέσα στο μυαλό του Breivik που είναι διαφορετικό και τον οδήγησε σε αυτή την πράξη. Η προσπάθεια για μια γραμμική διάγνωση θα είναι αποτυχημένη, όσοι ειδικοί και να προσπαθήσουν να το κάνουν.
Οι ενέργειές του, δείχνουν μία τάση προς ψυχοπαθολογία που έρχονται σε σύγκρουση με την οργανωτικότητά του υπό εγκληματικούς όρους. Πρόκειται για μία σπάνια περίπτωση, που οδηγεί την ψυχολογία σε άγνωστα μονοπάτια, τοποθετώντας την ακριβώς στην επικαιρότητα, δείχνοντας την αναγκαιότητά της και κάνοντας το DSM-V (η «Βίβλος» της Ψυχοπαθολογίας) που έρχεται σε λίγο καιρό να αναθεωρήσει μερικές από τις κατηγορίες του.
Η ψυχοπαθολογική διάγνωση είναι μία κατηγοριοποίηση των συμπτωμάτων για να ονοματοδοτηθούν και να μπορέσουν οι ειδικοί να επικοινωνούν καλύτερα για τη θεραπεία. Αυτός είναι ένα ακόμα λόγος γιατί δεν μπορεί να διαγνωσθεί γραμμικά ο Breivik.
Η περίπτωση του, παρόλα αυτά, πρέπει να εξεταστεί συστημικά με άξονες την πολιτική, την εγκληματικότητα, τον εθνικισμό και την ψυχοπαθολογία. Από την άλλη πλευρά η ευθύνη ψυχολόγων, ψυχιάτρων και γιατρών απέναντι σε αυτό το φαινόμενο αλλά και για το πώς εξηγείται επιτέλους η ψυχική ασθένεια, είναι μεγάλη.
*Ο Χαράλαμπος Παν. Πίσχος είναι ψυχολόγος - ψυχοθεραπευτής, μέλος ΔΣ του Συλλόγου Ελλήνων Ψυχολόγων.
/protagon.gr/
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου