Γνώση και εθνική συνείδηση

Ο Στέλιος Ράµφος (επάνω δεξιά) και ο Βασίλης Παναγιωτόπουλος (κάτω δεξιά) ήταν δύο από τις προσωπικότητες που πήραν µέρος στη µακρά συζήτηση για την εθνική ταυτότητα µε αφορµή την προβολή του ντοκιµαντέρ «1821» (στη φωτογραφία οπλαρχηγοί στο βουνό), ερµηνεύοντας και απαντώντας στις ανησυχίες που προκάλεσε   

Ποιοι είµαστε; Το ερώτηµα αυτό διερευνήθηκε κατά τη συναρπαστική συζήτηση επιστηµόνων, ιστορικών και φιλοσόφων, που ακολούθησε την προβολή του ντοκιµαντέρ «1821» στον Σκάι.

Ο Στέλιος Ράµφος (επάνω δεξιά) και ο Βασίλης Παναγιωτόπουλος (κάτω δεξιά) ήταν δύο από τις

 προσωπικότητες που πήραν µέρος στη µακρά συζήτηση για την εθνική ταυτότητα µε αφορµή την προβολή του ντοκιµαντέρ «1821» (στη φωτογραφία οπλαρχηγοί στο βουνό), ερµηνεύοντας και απαντώντας στις ανησυχίες που προκάλεσε

Το ερώτηµα µπορεί να µοιάζει εκτός εποχήςµε την ψυχαναλυτική του διάσταση –οι ώρες της φτώχειας δενείναι οι καταλληλότερες για υπαρξιακές αναρωτήσεις –, παραµένει καίριο όµως για τις ιστορικές καιπολιτικές διαστάσεις του, οι οποίες αφορούν απολύτως τησύνθεση τουπαρόντος. 

Ηταν εκεί η ιστορικός Αικατερίνη Κουµαριανού που διευκρίνισε ότι η «εθνική συνείδηση» είχε σαφή δείγµατα της διαµόρφωσής της πριν από το 1821 ,όταν χαρτογράφοι σαν τον Νικόλαο Σοφιανό χαρτογράφησαν τον ελληνικό χώρο µε όλατ α λατινικά και ελληνικά τοπωνύµια και ο οποίος µετέφρασε τον«Παιδαγωγό» του Πλουτάρχου για τα Ελληνόπουλα.

∆είγµατά της υπάρχουν στην έκδοση της «Ελληνικής Νοµαρχίας» –αγνώστου συγγραφέως – που από το 1806 θέτει το αίτηµα της «ευνοµίας», άρα της λειτουργίας ενός κράτους µε θεσµούς που λειτουργούν, και κάτι τέτοιο προϋποθέτει «εθνική συνείδηση».

Ηταν εκεί ο Βασίλης Παναγιωτόπουλος που τόνισε ότι η Ιστορία δεν έχει νόηµα παρά µόνο ως επιστήµη του παρόντος, όχι για να δικαστεί το παρελθόν και να δικαιωθείτο παρόν, αλλά για την αυτοσυνειδησία, απαραίτητη προκειµένου να προχωρήσουµε στο µέλλον.

Κοινωνίες χωρίς αυτή, είπε, είναι αδύναµες και ανίκανες να αντιµετωπίσουν τα περίπλοκα σύγχρονα ζητήµατα.

Οσο για το ποιοι είµαστε κι αν είµαστε ή «φουστανέλα» ή το «φράκο», επειδή στράφηκε στη ∆ύση το επαναστατηµένο έθνος,επηρεάστηκε,δέχθηκε τη στήριξη του µεγάλου φιλελληνικού ρεύµατος, η Ειρήνη Κουµαριανού ήταν σαφής: Προφανώς και στράφηκαν στη ∆ύση οι Ελληνες γιατί στην Ανατολή ήταν ο κατακτητής, τους απέτρεπε.

Με τη σκέψη του συµβάλλει σε αυτή τη συναρπαστική διαδροµή στην ιστορική γνώση και την εθνική αυτοσυνειδησία και ο Στέλιος Ράµφος: είµαστε και «φουστανέλα» και «φράκο», αλλά και « αυτό που θα θέλαµε να είµαστε και µας διαφεύγει». Εδώ ακριβώς εντοπίζει και τις αντιδράσεις που ξεσήκωσε η προβολή του ντοκιµαντέρ.

Ωστόσο,αυτό που έκανε την «τραµπάλα» µεταξύ εθνικής φαντασίωσης, που βασίστηκε σε µυθολογίες από τη µια, και µιας πραγµατικότητας από την άλλη που διαµόρφωσαν οι συνθήκες της Ευρώπης του ∆ιαφωτισµού και ενός λαού που επιδίωξε την ελευθερία και τον αυτοπροσδιορισµό του συναρπαστική και ενδιαφέρουσα για πρώτη ίσως φορά είναι η χρήση του τηλεοπτικού µέσου.

Το θέαµα της Ιστορίας βγήκε από τη µουσειακή ατολµία παλαιών – κυρίως ΕΡΤΙΚΏΝ – αφιερωµάτων και απέδειξε ότι µπορεί να είναι παιδαγωγικά ψυχαγωγικό και κυρίως σύγχρονη τηλεόραση.

Της Πόπης ∆ιαµαντάκου // ΤΑ ΝΕΑ