Οσοι είχαμε την τύχη να επισκεφτούμε και να θαυμάσουμε κάποτε το φοινικόδασος του Πρέβελη, είμαστε ακόμη σοκαρισμένοι από τη σημερινή εικόνα των αποτεφρωμένων δένδρων. Εξάλλου τα τελευταία χρόνια, το σοκ, ο θυμός και η θλίψη περισσεύουν κάθε καλοκαίρι που η ...........
......... χώρα αποδεικνύεται αδύναμη να προστατευθεί από τις φλόγες αμελών ή ασυνείδητων εμπρηστών. Ας το παραδεχθούμε όμως: η πείρα έχει δείξει ότι τα δάκρυα (ειλικρινή ή κροκοδείλια) πάνω από τα αποκαΐδια δεν βοήθησαν ποτέ στην αναγέννηση ενός δάσους. Οπως δεν βοήθησαν και τα μεγάλα λόγια μας στην προστασία των δασών από τη φωτιά. Ετσι, το «ΒήμαScience» ζήτησε τη βοήθεια του βιολόγου Καλούστ Παραγκαμιάν, υπεύθυνου του προγράμματος «Προστασία νησιωτικών υγροτόπων της Ελλάδας» του WWF Ελλάς, για να εξετάσουμε τι μπορούμε να κάνουμε όλοι μας, για να εξασφαλιστεί η αναγέννηση του μοναδικής ομορφιάς φοινικοδάσους του Πρέβελη, αλλά και το πώς θα γίνουμε συνειδητοί προστάτες του φυσικού μας περιβάλλοντος.
......... χώρα αποδεικνύεται αδύναμη να προστατευθεί από τις φλόγες αμελών ή ασυνείδητων εμπρηστών. Ας το παραδεχθούμε όμως: η πείρα έχει δείξει ότι τα δάκρυα (ειλικρινή ή κροκοδείλια) πάνω από τα αποκαΐδια δεν βοήθησαν ποτέ στην αναγέννηση ενός δάσους. Οπως δεν βοήθησαν και τα μεγάλα λόγια μας στην προστασία των δασών από τη φωτιά. Ετσι, το «ΒήμαScience» ζήτησε τη βοήθεια του βιολόγου Καλούστ Παραγκαμιάν, υπεύθυνου του προγράμματος «Προστασία νησιωτικών υγροτόπων της Ελλάδας» του WWF Ελλάς, για να εξετάσουμε τι μπορούμε να κάνουμε όλοι μας, για να εξασφαλιστεί η αναγέννηση του μοναδικής ομορφιάς φοινικοδάσους του Πρέβελη, αλλά και το πώς θα γίνουμε συνειδητοί προστάτες του φυσικού μας περιβάλλοντος.
Τενεκεδοτυφώνας
Ο κ. Παραγκαμιάν και οι συνεργάτες του στο WWF Ελλάς έφτασαν στον Πρέβελη ειδοποιημένοι από τους κατοίκους της περιοχής και ενώ η φωτιά μαινόταν ακόμη. Ο αέρας έφτανε τα 10 μποφόρ εκείνη την ιδανική για εμπρηστές ημέρα, αλλά αυτό που εξέπληξε τους αυτόπτες μάρτυρες της καταστροφής δεν ήταν η ένταση του αέρα αλλά ένας ανεξήγητος μεταλλικός ήχος. Τι ήταν; « Χιλιάδες μεταλλικά κουτάκια αναψυκτικών τα οποία ήταν εγκλωβισμένα στους θάμνους που υπήρχαν στο δάσος και τα οποία απελευθερώθηκαν από τη φωτιά και έγιναν έρμαια του ανέμου που τα πέταγε με δύναμη στους βράχους » λέει ο κ. Παραγκαμιάν και συνεχίζει: « Τώρα, στις καθημερινές αυτοψίες που πραγματοποιούμε στον χώρο, εντοπίζουμε γυάλινα μπουκάλια και τενεκεδένια κουτάκια σε βάθος μέχρι και 30 εκατοστά στο έδαφος του φοινικοδάσους.Η φωτιά έκαψε όλα τα οργανικά υλικά και έτσι δεν βλέπουμε πια κόπρανα και χαρτιά υγείας όπως βλέπαμε πριν,αλλά τα ανόργανα υλικά- όπως τα μπουκάλια και τα μεταλλικά κουτάκια- είναι ακόμη εκεί, μάρτυρες συμπεριφορών που δεν μας τιμούν ».
Οι θλιβερές παρατηρήσεις των επιστημόνων δεν σταματούν εδώ. Λίγες μόνον ημέρες μετά την καταστροφή στον Πρέβελη, οι δραστηριότητες συνεχίζονται σαν να μην είχε συμβεί τίποτε: « Εκεί βρίσκονται οι 400 κατά μέσον όρο επισκέπτες που καταφθάνουν όπως συνήθιζαν στον χώρο αυτόν, εκεί βρίσκονται και τα ενοικιαζόμενα ποδήλατα θαλάσσης,εκεί και οι ξαπλώστρες.Το μόνο που λείπει είναι το φοινικόδασος » λέει ο κ. Παραγκαμιάν. Το χειρότερο είναι ότι τώρα πια οι επισκέπτες δεν περιορίζονται στο μονοπάτι όπως γινόταν στο παρελθόν, αλλά πατούν σε όλο τον χώρο αναμοχλεύοντας το έδαφος, απομακρύνοντας τη στάχτη και συνθλίβοντας τα νεαρά φοινικόδενδρα που προσπαθούν να αναπτυχθούν.
Τι μπορεί να σημάνουν άραγε τα παραπάνω για την αναγέννηση του οικοσυστήματος της περιοχής; « Είναι βέβαιο ότι την ερχόμενη άνοιξη το φοινικόδασος θα μοιάζει με παράδεισο καθώς τα φρύγανα που αποτελούν τον “κάτω όροφο” του δάσους θα έχουν αναπτυχθεί. Τα φρυγανικά οικοσυστήματα είναι προσαρμοσμένα στις πυρκαγιές,αλλά για την αναγέννηση του φοινικόδασους θα απαιτηθεί πολύ περισσότερος χρόνος » λέει ο κ. Παραγκαμιάν.
Αμεση περίφραξη!
Τι πρέπει να κάνουμε για να διασφαλίσουμε την αναγέννηση του φοινικόδασους; « Κατ΄ αρχάς θα πρέπει να περιφράξουμε τον χώρο ώστε να μην πατά κανείς τουλάχιστον για τις επόμενες δύο βλαστητικές περιόδους του φοίνικα. Το φθινόπωρο του 2012 θα μπορούσαμε να επανεξετάσουμε την κατάσταση και να αποφασίσουμε για τις επόμενες κινήσεις μας » λέει ο έλληνας βιολόγος.
Μπορεί για μας τους κοινούς θνητούς η ιδέα να αφήσουμε ένα δάσος στην ησυχία του, αντί να προβούμε στην ενεργετική φύτευση δένδρων, να ακούγεται περίεργη. Οι επιστήμονες όμως που ασχολούνται με τη διαχείριση οικοσυστημάτων έχουν άλλη γνώμη. Οπως εξηγεί ο κ. Παραγκαμιάν: « Οι αποφάσεις λαμβάνονται με βάση τι θέλουνε να κάνουμε. Στην προκειμένη περίπτωση λοιπόν το ερώτημα είναι αν στον Πρέβελη επιθυμούμε να έχουμε φοινικόκηπο ή φοινικόδασος. Αν πραγματικά επιθυμούμε ένα φοινικόδασος, θα πρέπει να αφήσουμε τη φυσική επιλογή να κάνει τη δουλειά της.Να αφήσουμε δηλαδή τους χιλιάδες σπόρους του φοίνικα που υπάρχουν στο έδαφος να ανταγωνιστούν μεταξύ τους και να επικρατήσουν τα υγιέστερα φυτά. Μόνον έτσι θα προκύψει ένα φοινικόδασος. Αλλιώς, φυτεύουμε φοίνικες, βάζουμε και γκαζόν και έχουν έναν φοινικόκηπο με εξαρτημένα από εμάς δένδρα ».
Ανευ όρων παράδοση στον τουρισμό
Είναι λοιπόν το καλύτερο που έχουμε να κάνουμε για τον Πρέβελη να τον αφήσουμε στην ησυχία του; Να τον ξεχάσουμε για κάποια χρόνια; Ο κ. Παραγκαμιάν συμφωνεί με το πρώτο αλλά είναι σαφώς αντίθετος με το δεύτερο: « Να τον αφήσουμε στην ησυχία του, αλλά όχι να τον ξεχάσουμε. Αντιθέτως, να τον αξιοποιήσουμε σαν αφορμή για να αναλογιστούμε όλοι τις ευθύνες μας. Εχουμε παραδώσει τον χώρο του Πρέβελη στον τουρισμό άνευ όρων.Ακόμη και η Μονή Πρέβελη έχει φτιάξει ένα πάρκινγκ αυτοκινήτων 10 στρεμμάτων στην αρχή του φαραγγιού. Και οι ντόπιοι, αυτοί που θυμούνται τον Πρέβελη όπως ήταν,τα τελευταία 20 χρόνια δεν τον επισκέπτονται γιατί δεν αντέχουν να βλέπουν τις ομπρέλες, τις καρέκλες,τα ποδήλατα.Οσο για τον δήμο, δεν έκανε τίποτε ουσιαστικό για να ελέγξει αυτή την κατάσταση. Ας αναλάβουμε λοιπόν όλοι τις ευθύνες μας αντί να τις αποποιούμαστε ».
Ο Πρέβελης μπορεί όντως να λειτουργήσει ως αφορμή να αφυπνιστούμε όλοι. Η χώρα μας διαθέτει 3.000 νησιά και αν προσθέσουμε βράχους και βραχονησίδες, ο αριθμός φτάνει τις 11.000. Τα πολλά μικρά ιδιαίτερα οικοσυστήματα που υπάρχουν σε αυτά είναι μικρά διαμάντια η διατήρηση και προστασία των οποίων είναι δείγμα πολιτισμού. Για τον κ. Παραγκαμιάν, κανείς δεν είναι καταλληλότερος να διαχειριστεί αυτά τα οικοσυστήματα από τις τοπικές κοινωνίες. « Το WWF Ελλάς έχει καταγράψει 805 υγροτόπους σε 75 νησιά.Είναι ξεκάθαρο ότι μόνο αν αναλάβουν δράση οι τοπικές κοινωνίες θα διασφαλιστεί η διατήρησή τους.Σε αυτό το πλαίσιο έχουμε αναπτύξει σε έξι νησιά ένα δίκτυο εθελοντών οι οποίοι παρακολουθούν διαρκώς τους υγροτόπους και μας αναφέρουν κάθε δραστηριότητα που τους υποβαθμίζει.Επιπλέον, έχει ξεκινήσει στην Κρήτη μια εξαιρετική πρωτοβουλία από το Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης (ΚΠΕ) Ιεράπετρας το οποίο δημιούργησε ένα περιφερειακό δίκτυο 45 σχολείων και ΚΠΕ για την παρακολούθηση υγροτόπων. Το δίκτυο έχει τίτλο “Υγροτοπο-τροποποιώ τη συμπεριφορά μου” και έχουμε την τιμή και τη χαρά να είμαστε επιστημονικοί σύμβουλοι». Είμαστε υπεύθυνοι όλοι!
Ωστόσο, ύστερα από 23 χρόνια παρεμβάσεων σε σχολεία ο κ. Παραγκαμιάν έχει καταλήξει σε ένα ενδιαφέρον συμπέρασμα: « Τα μαθήματα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης στα παιδιά γίνονται εκτός του κανονικού σχολικού προγράμματος. Εκτιμώ ότι έτσι όπως γίνεται η περιβαλλοντική εκπαίδευση στην Ελλάδα είναι ένα τεράστιο λάθος.Επίσης θεωρώ ότι θα πρέπει να κάνουμε μαθήματα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης σε ενηλίκους,σε γονείς. Εμείς τα χρειαζόμαστε πολύ περισσότερο από τα παιδιά μας.Γιατί τώρα, από τη μια χαϊδεύουμε τη συνείδησή μας διδάσκοντας θέματα περιβάλλοντος στα παιδιά και από την άλλη μεταθέτουμε την ευθύνη για την επίλυση των προβλημάτων που εμείς δημιουργούμε στο περιβάλλον στις επόμενες γενιές ».
Ας αναλάβουμε λοιπόν τις ευθύνες μας όλοι, για να γίνει ο Πρέβελης η τελευταία οικολογική καταστροφή που εμείς προκαλέσαμε.
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου