Ο ΓΑΛΛΟΣ Ή Ο ΓΕΡΜΑΝΟΣ ΠΟΥ ΥΠΕΞΑΙΡΕΙ ΔΗΜΟΣΙΟ ΧΡΗΜΑ ΤΟ ΠΡΩΤΟ ΠΡΑΓΜΑ ΠΟΥ ΚΑΝΕΙ ΕΙΝΑΙ ΝΑ ΦΡΟΝΤΙΣΕΙ ΝΑ ΤΟ ΚΡΥΨΕΙ. Ο ΥΠΕΡΗΦΑΝΟΣ ΕΛΛΗΝ, ΚΑΘΟΤΙ ΟΥΔΟΛΩΣ ΕΝΟΧΙΚΟΣ, ΔΕΝ ΔΥΣΚΟΛΕΥΕΤΑΙ ΠΟΣΩΣ ΝΑ ΕΠΙΔΕΙΞΕΙ ΤΗΝ ΕΠΙΤΥΧΙΑ ΤΟΥ, ΝΑ ΤΗ ΔΙΑΛΑΛΗΣΕΙ ΕΙΣ ΕΠΗΚΟΟΝ ΟΛΩΝ
Ως γνωστόν η άνω τελεία που μεσολαβεί ανάμεσα στη «ζωή μας» και το «λάθος» στο ποίημα Αρνηση του Γιώργου Σεφέρη δεν ακούγεται στην υπέροχη μελοποίηση του Θεοδωράκη. Υπέροχη και κάτι παραπάνω. Τραγούδι που σημάδεψε μια ολόκληρη εποχή και αν ακόμη και σήμερα ακούγοντάς το συγκινούμαι αυτό δεν οφείλεται μόνο στις νοσταλγικές του παρηχήσεις.
Τραγούδι τόσο δυνατό που μοιάζει να έχει προγραμματίσει τη ....
Τραγούδι τόσο δυνατό που μοιάζει να έχει προγραμματίσει τη ....
..... συλλογική μας ευαισθησία των τελευταίων δεκαετιών. Οπως και η διαγραφή της άνω τελείας. Χωρίς αυτήν το «λάθος» ακούγεται σαν φυσιολογική συνέχεια της ζωής που πήραμε και η αλλαγή που συνεπάγεται μοιάζει κι αυτή με μιαν άκοπη προσθήκη στο λάθος που προηγήθηκε.
Αυτή η άνω τελεία λειτουργεί σαν χαραγματιά συνείδησης. Σπάσιμο, ράγισμα, ρωγμή σε ό,τι προηγήθηκε, αρκετά δυνατό για να μας κάνει να συνειδητοποιήσουμε το λάθος μας, όχι όμως και οριστικό, τελειωτικό. Η άνω τελεία δεν είναι τελεία.
Διακόπτει την ανάσα για να δηλώσει τη συνέχεια.
Χωρίς τη στίξη είναι σαν όλοι μαζί να τραγουδάμε ενθουσιασμένοι που πήραμε τη ζωή μας λάθος και χωρίς κανένα πρόβλημα, «χωρίς περίσκεψη, χωρίς αιδώ» να αλλάζουμε ζωή χωρίς να αλλάξουμε οι ίδιοι. Μη μου πείτε ότι στην κατάσταση που βρισκόμαστε δεν αισθάνεστε καθημερινά αυτήν την έλλειψη της άνω τελείας; Εδώ που φτάσαμε ούτε τελεία δεν μας σώζει. Χρειάζεται αλλαγή παραγράφου, σελίδας, κεφαλαίου.
Δεν αναφέρομαι στα οικονομικά. Εκτός του ότι δεν μπορώ να καταλάβω παρά το ένα τρίτο απ΄ αυτά που ακούω, και τα υπόλοιπα νομίζω ότι τα καταλαβαίνω χωρίς να μπορώ να τα εξηγήσω, ίσως λόγω αφέλειας έχω την τάση να θεωρώ ότι τα οικονομικά δεν είναι παρά η επιφάνεια της κρίσης που περνάμε, μια κακοτεχνία που αλλού έχει τις αιτίες της και από άλλού αντλεί τα ερείσματά της.
Πάρτε τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004 για παράδειγμα. Δεν νομίζω ότι υπάρχει ακόμη κάποιος που να μπορεί να υποστηρίξει στα σοβαρά πως δεν ήταν το κερασάκι σε μια τούρτα ήδη μπαγιάτικη. Εκεί που πιστεύω ότι έγινε η μεγάλη καταστροφή με τους Ολυμπιακούς Αγώνες ήταν στη συλλογική μας ψυχοσύνθεση, στον τρόπο με τον οποίο βλέπουμε τον εαυτό μας, με δυο λόγια στις παραμέτρους της συνείδησής μας.
Μια γερμανίδα δημοσιογράφος μετά την τελευταία συνέντευξη, καθόταν μόνη της στο Κέντρο Τύπου των Ολυμπιακών και, έχοντας πιει καφέ, έψαχνε κάπου να πετάξει το χαρτάκι της απόδειξης. Δεν υπήρχε ούτε τασάκι ούτε κάλαθος αχρήστων. Ωσπου παρατυχών σερβιτόρος, της είπε: «Πέτα το στο πάτωμα κορίτσι μου. Τώρα πάει, τέλειωσε».
Συμπέρασμα; Καταφέραμε ό,τι καταφέραμε, στήσαμε άψογα μια επιχείρηση πολύ μεγαλύτερη από τις δυνατότητές μας, υπερέβημεν εαυτούς κι ας είμαστε έτσι όπως είμαστε. Ποιος ο λόγος να αλλάξουμε λοιπόν; Ποιος ο λόγος να διορθώσουμε τις κακοτεχνίες της ζωής μας αφού κι έτσι μπορούμε να κάνουμε το θαύμα; Τον σερβιτόρο, ως γνωστόν, τον διαδέχθηκαν τα έξι χρόνια της διακυβέρνησης Καραμανλή για να κολακεύσουν τη μακαριότητα της αυτοπεποίθησής μας. Είναι γνωστόν πως ο ελληνικός πολιτισμός, από αρχαιοτάτων χρόνων, δεν τα πήγαινε ποτέ καλά με τις ενοχές. Στη θέση τους όμως, η αθωότητά του, είχε ένα πολύ αυστηρό σύστημα κοινωνικού ελέγχου το οποίο ονομαζόταν «αιδώς», κοινώς «ντροπή», σεβασμός απέναντι στο βλέμμα του διπλανού σου, αλλά και του ξένου.
Δ Δουλέψαμε πολύ, δεκαετίες ολόκληρες, για να απελευθερωθούμε από τα συμπλέγματα της αιδούς μας. Και δυστυχώς τα καταφέραμε. Θυμάστε εκείνο το τραγούδι που διακήρυσσε urbi et orbi «Σ΄ όποιον αρέσουμε»; Για σκεφθείτε την εφαρμογή του και αναλογισθείτε ότι η ελληνική διαφθορά αν διαφέρει σε κάτι από την υπόλοιπη ευρωπαϊκή- δεν έχουμε το μονοπώλιο- δεν είναι τόσο στους αριθμούς όσο στην ποιότητα. Ο Γάλλος ή ο Γερμανός που υπεξαιρεί δημόσιο χρήμα, το πρώτο πράγμα που κάνει είναι να φροντίσει να το κρύψει. Ο υπερήφανος Ελλην, καθότι ουδόλως ενοχικός, δεν δυσκολεύεται ποσώς να επιδείξει την επιτυχία του, να τη διαλαλήσει εις επήκοον όλων. Προπέτεια είπατε; Θράσος; Το πρόβλημα με την ελληνική διαφθορά δεν είναι μόνον η ατιμωρησία. Η ατιμωρησία είναι το σύμπτωμα. Ο πυρήνας της αρρώστιας είναι στον τρόπο με τον οποίον η διαφθορά αντιμετωπίζεται από την κοινωνία, στο γεγονός ότι τα επιτεύγματά της έχουν ανακηρυχθεί σε κοινωνικό πρότυπο επιτυχίας.
Κι αν δεν βάλουμε εκείνο το σημείο της στίξης ανάμεσα στη ζωή που πήραμε και το λάθος που συνειδητοποιήσαμε, η πτώχευση είναι το λιγότερο που μπορεί να μας συμβεί. Το χειρότερο είναι να αηδιάσουμε με τους εαυτούς μας και να κηρύξουμε πόλεμο όλοι εναντίον όλων. Η προοπτική είναι εφιαλτική.
Διότι κάποτε οι παππούδες μας μπορεί να επαίρονταν πως η Ελλάς είναι πτωχή πλην όμως τιμία. Η δική μας φτώχεια όμως, αυτή που μας περιμένει, θα έχει χάσει τα προνόμια της τιμιότητας. Και δεν έχει νόημα να αναρωτιόμαστε ποιος μας διακόρευσε. Η λύση του αινίγματος είναι μπροστά μας, απέναντί μας, στον καθρέφτη.
Αυτή η άνω τελεία λειτουργεί σαν χαραγματιά συνείδησης. Σπάσιμο, ράγισμα, ρωγμή σε ό,τι προηγήθηκε, αρκετά δυνατό για να μας κάνει να συνειδητοποιήσουμε το λάθος μας, όχι όμως και οριστικό, τελειωτικό. Η άνω τελεία δεν είναι τελεία.
Διακόπτει την ανάσα για να δηλώσει τη συνέχεια.
Χωρίς τη στίξη είναι σαν όλοι μαζί να τραγουδάμε ενθουσιασμένοι που πήραμε τη ζωή μας λάθος και χωρίς κανένα πρόβλημα, «χωρίς περίσκεψη, χωρίς αιδώ» να αλλάζουμε ζωή χωρίς να αλλάξουμε οι ίδιοι. Μη μου πείτε ότι στην κατάσταση που βρισκόμαστε δεν αισθάνεστε καθημερινά αυτήν την έλλειψη της άνω τελείας; Εδώ που φτάσαμε ούτε τελεία δεν μας σώζει. Χρειάζεται αλλαγή παραγράφου, σελίδας, κεφαλαίου.
Δεν αναφέρομαι στα οικονομικά. Εκτός του ότι δεν μπορώ να καταλάβω παρά το ένα τρίτο απ΄ αυτά που ακούω, και τα υπόλοιπα νομίζω ότι τα καταλαβαίνω χωρίς να μπορώ να τα εξηγήσω, ίσως λόγω αφέλειας έχω την τάση να θεωρώ ότι τα οικονομικά δεν είναι παρά η επιφάνεια της κρίσης που περνάμε, μια κακοτεχνία που αλλού έχει τις αιτίες της και από άλλού αντλεί τα ερείσματά της.
Πάρτε τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004 για παράδειγμα. Δεν νομίζω ότι υπάρχει ακόμη κάποιος που να μπορεί να υποστηρίξει στα σοβαρά πως δεν ήταν το κερασάκι σε μια τούρτα ήδη μπαγιάτικη. Εκεί που πιστεύω ότι έγινε η μεγάλη καταστροφή με τους Ολυμπιακούς Αγώνες ήταν στη συλλογική μας ψυχοσύνθεση, στον τρόπο με τον οποίο βλέπουμε τον εαυτό μας, με δυο λόγια στις παραμέτρους της συνείδησής μας.
Μια γερμανίδα δημοσιογράφος μετά την τελευταία συνέντευξη, καθόταν μόνη της στο Κέντρο Τύπου των Ολυμπιακών και, έχοντας πιει καφέ, έψαχνε κάπου να πετάξει το χαρτάκι της απόδειξης. Δεν υπήρχε ούτε τασάκι ούτε κάλαθος αχρήστων. Ωσπου παρατυχών σερβιτόρος, της είπε: «Πέτα το στο πάτωμα κορίτσι μου. Τώρα πάει, τέλειωσε».
Συμπέρασμα; Καταφέραμε ό,τι καταφέραμε, στήσαμε άψογα μια επιχείρηση πολύ μεγαλύτερη από τις δυνατότητές μας, υπερέβημεν εαυτούς κι ας είμαστε έτσι όπως είμαστε. Ποιος ο λόγος να αλλάξουμε λοιπόν; Ποιος ο λόγος να διορθώσουμε τις κακοτεχνίες της ζωής μας αφού κι έτσι μπορούμε να κάνουμε το θαύμα; Τον σερβιτόρο, ως γνωστόν, τον διαδέχθηκαν τα έξι χρόνια της διακυβέρνησης Καραμανλή για να κολακεύσουν τη μακαριότητα της αυτοπεποίθησής μας. Είναι γνωστόν πως ο ελληνικός πολιτισμός, από αρχαιοτάτων χρόνων, δεν τα πήγαινε ποτέ καλά με τις ενοχές. Στη θέση τους όμως, η αθωότητά του, είχε ένα πολύ αυστηρό σύστημα κοινωνικού ελέγχου το οποίο ονομαζόταν «αιδώς», κοινώς «ντροπή», σεβασμός απέναντι στο βλέμμα του διπλανού σου, αλλά και του ξένου.
Δ Δουλέψαμε πολύ, δεκαετίες ολόκληρες, για να απελευθερωθούμε από τα συμπλέγματα της αιδούς μας. Και δυστυχώς τα καταφέραμε. Θυμάστε εκείνο το τραγούδι που διακήρυσσε urbi et orbi «Σ΄ όποιον αρέσουμε»; Για σκεφθείτε την εφαρμογή του και αναλογισθείτε ότι η ελληνική διαφθορά αν διαφέρει σε κάτι από την υπόλοιπη ευρωπαϊκή- δεν έχουμε το μονοπώλιο- δεν είναι τόσο στους αριθμούς όσο στην ποιότητα. Ο Γάλλος ή ο Γερμανός που υπεξαιρεί δημόσιο χρήμα, το πρώτο πράγμα που κάνει είναι να φροντίσει να το κρύψει. Ο υπερήφανος Ελλην, καθότι ουδόλως ενοχικός, δεν δυσκολεύεται ποσώς να επιδείξει την επιτυχία του, να τη διαλαλήσει εις επήκοον όλων. Προπέτεια είπατε; Θράσος; Το πρόβλημα με την ελληνική διαφθορά δεν είναι μόνον η ατιμωρησία. Η ατιμωρησία είναι το σύμπτωμα. Ο πυρήνας της αρρώστιας είναι στον τρόπο με τον οποίον η διαφθορά αντιμετωπίζεται από την κοινωνία, στο γεγονός ότι τα επιτεύγματά της έχουν ανακηρυχθεί σε κοινωνικό πρότυπο επιτυχίας.
Κι αν δεν βάλουμε εκείνο το σημείο της στίξης ανάμεσα στη ζωή που πήραμε και το λάθος που συνειδητοποιήσαμε, η πτώχευση είναι το λιγότερο που μπορεί να μας συμβεί. Το χειρότερο είναι να αηδιάσουμε με τους εαυτούς μας και να κηρύξουμε πόλεμο όλοι εναντίον όλων. Η προοπτική είναι εφιαλτική.
Διότι κάποτε οι παππούδες μας μπορεί να επαίρονταν πως η Ελλάς είναι πτωχή πλην όμως τιμία. Η δική μας φτώχεια όμως, αυτή που μας περιμένει, θα έχει χάσει τα προνόμια της τιμιότητας. Και δεν έχει νόημα να αναρωτιόμαστε ποιος μας διακόρευσε. Η λύση του αινίγματος είναι μπροστά μας, απέναντί μας, στον καθρέφτη.
Το πρόβλημα με την ελληνική διαφθορά δεν είναι μόνον η ατιμωρησία. Ο πυρήνας της αρρώστιας είναι στο γεγονός ότι τα επιτεύγματά της έχουν ανακηρυχθεί σε κοινωνικό πρότυπο επιτυχίας/ /Τάκης Θεοδωρόπουλος / / ΤΑ ΝΕΑ / /
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου